Ngo’s eisen internationale registratie van lichte wapens

Zoekgeraakte bagage kan in een paar uur getraceerd worden tussen San Francisco en Sierra Leone, maar dodelijke wapens verdwijnen dagelijks zonder een spoor achter te laten, zegt Jeremy Hobbs, directeur van Oxfam International. Samen met Amnesty International en het International Action Network on Small Arms (IANSA) presenteerde de organisatie gisteren (maandag) het rapport Tracing Lethal Tools. De ngo’s willen er de aandacht op vestigen dat wapens en munitie meestal een serienummer hebben, maar dat er geen systeem bestaat dat de wapens wereldwijd volgt van de fabriek tot aan de koper.

De weerstand van regeringen tegen zo’n systeem maakt het vrijwel onmogelijk om mensen te vervolgen voor wapensmokkel of regeringen verantwoordelijk te stellen voor illegale wapenverkoop en het ontduiken van VN-embargo’s.

Het probleem speelt vooral bij handel in lichte wapens, een categorie die ook (machine)geweren, mortieren, raketwerpers en antipersoonsmijnen dekt. Het zijn de wapens die het meest gebruikt worden in hedendaagse conflicten. De Verenigde Naties erkennen dat lichte wapens de meeste doden veroorzaken in conflicten. Maar de meeste grote wapenfabrikanten zijn tegen een bindende VN-conventie die het mogelijk maakt om wapens te traceren tot bij de oorsprong.

“Landen die de wapens illegaal verkopen, kunnen eenvoudig voorwenden niet te weten waar de wapens vandaan gekomen zijn”, zegt het rapport. Volgens IANSA zijn er 640 miljoen geweren in omloop, één voor elke tien mensen. Lichte wapens worden geproduceerd door 1.249 bedrijven in negentig landen. In sommige van die landen bestaat nauwelijks controle. In Rusland en de Verenigde Staten, twee van de grootste wapenproducenten ter wereld, neemt de productie van militaire wapens toe.

Bij het recente bloedbad in Gatumba in Burundi, waar 150 mensen werden vermoord, bleek uit lege patroonhulzen dat de munitie die gebruikt was uit China, Bulgarije en Servië kwam, meldt het rapport. Het gebrek aan tracering maakte het echter onmogelijk om uit te zoeken wie de munitie verkocht had aan de moordenaars.

Volgens IANSA hebben maar drie landen in de wereld – Nigeria, Letland en Zuid-Afrika – een beleid waarin alle overtollige of in beslag genomen wapens vernietigd worden. De meeste landen verkopen hun overtollige wapens door, waardoor ze vaak in handen van criminelen belanden.

In de meeste landen bestaan minimale identificatiesystemen voor wapens. Maar die zijn niet op mekaar afgestemd. China gebruikt bijvoorbeeld alfanumerieke tekens en geometrische symbolen, waardoor identificatie van de wapens bemoeilijkt wordt. Veel andere landen zijn tegen het ingraveren van het jaar van productie en het merk van munitie.



De VN hebben jaren geleden al gewezen op de noodzaak van een traceringsysteem en het wordt nu tijd om stappen te zetten, zegt Natalie Goldring, directeur veiligheidsstudies aan de Edmund A. Walsh School of Foreign Service van de Universiteit van Georgetown. Er moet een wereldwijd, transparant registratiesysteem komen dat door waarnemers geraadpleegd kan worden. Landen moeten dus bereid zijn de nodige informatie te verstrekken. Dat zal moeilijk worden, maar het is geen onoverkomelijke hindernis, aldus Goldring. (JS/)