Mobieltjes handig in strijd tegen aids

“Mobiele telefoons bereiken mensen in Afrikaanse steden, dorpen en het platteland sneller dan waar ook ter wereld”, schrijven de auteurs. Ondanks hun lage inkomen en lage opleidingsgraad blijken veel Afrikaanse patiënten een mobiele telefoon te bezitten en kunnen ze daar ook goed mee overweg. “Mobiele telecommunicatie speelt een belangrijke rol in het persoonlijke en professionele leven van veel patiënten, maar tot nog toe geen rol van betekenis in hun gezondheidszorg.”
Op verschillende plaatsen in Afrika experimenteren ziekenhuizen en gezondheidscentra daarom met gsm’s als communicatiemiddel met hun patiënten.
In het ziekenhuis van Pumwani, een sloppenwijk in de buurt van de Keniaanse hoofdstad Nairobi, wordt bijvoorbeeld een eenvoudig sms-systeem gebruikt om contact te houden met patiënten die aidsremmers krijgen. Verpleegsters sturen de patiënten korte tekstberichten om ze te herinneren aan hun medicatie of te vragen hoe het gaat. De patiënten blijken erg blij met dat systeem, dat hen duidelijk maakt dat er iemand met hen begaan is. Er loopt inmiddels een studie die onderzoekt over het systeem ook de kwaliteit van de therapie verhoogt.
In het ziekenhuis van het Tanzaniaanse Majengo werkt het systeem andersom. Daar kan de bevolking via sms vragen rond gezondheid doorsturen naar een  gezondheidswerker, die ze op zijn beurt via sms beantwoordt. In Oeganda loopt een programma dat vooral op sensibilisering gericht is. Het verstrekt gsm-gebruikers informatie over aids en roept ze op om zich te laten testen.

Veelbelovend

Het gebruik van de gsm door gezondheidsinstellingen staat nog in de kinderschoenen, maar het potentieel is groot. De auteurs denken daarbij ook aan andere aandoeningen waarbij het belangrijk is dat de patiënt doorzet met de behandeling, zoals tuberculose, of chronische ziekten die een goede opvolging vragen.
Gsm’s bieden een combinatie van voordelen die in Afrika van groot belang zijn: de technologie is goedkoop, gsm’s zijn stilaan alomtegenwoordig en de communicatie verloopt zo goed als onmiddellijk. Bovendien maakt het niet uit waar de patiënt zich bevindt, een belangrijke eigenschap omdat politieke en economische crisissen de strijd tegen aids en andere ziekten in veel delen van Afrika extra bemoeilijken.
Zo zorgden de politieke crisis en de daaropvolgende gevechten ervoor dat in Kenia honderdduizenden mensen op de vlucht sloegen. Het ziekenhuis van Pumwani slaagde er in om via de mobiele telefoon 211 van de 267 op de vlucht geslagen patiënten te blijven contacteren. “Het systeem is natuurlijk niet perfect”, schrijven de auteurs. “Minstens drie patiënten verloren hun gsm bij hun vlucht, anderen konden niet bellen om technische redenen of omdat ze naar een gebied moesten vluchten waar nog geen bereik was.” Toch bleek de gsm belangrijk om contact te houden met een groot deel van de patiënten die aidsremmers kregen. Dankzij de gsm kon het ziekenhuis de gevluchte patiënten herinneren aan hun behandeling en er bovendien voor zorgen dat ze ook in hun nieuwe omgeving op zoek konden naar hulp, door informatie te verstrekken over gezondheidscentra ter plaatse.