Microkrediet groeit fors in Brazilië

De laatste acht jaar is microkrediet fors toegenomen in Brazilië, veel forser dan het traditionele systeem van kredietverstrekking. Volgens deskundigen is er nog veel ruimte voor groei.

De forse groei van microkrediet begon toen de linkse politicus Luiz Inácio Lula da Silva in 2003 president werd. Hij lanceerde meteen een nationaal microkredietprogramma voor mensen met een laag inkomen.

In de acht jaar dat Lula aan de macht was, ging het microkrediet van 200.000 naar meer dan 1 miljoen actieve klanten, zegt Lauro González, coördinator van het Studiecentrum voor Microfinanciering van de Stichting Getulio Vargas. Van 2004 tot 2010 ging er bijna 2,8 miljard euro aan kredieten naar mensen met een laag inkomen.

Krediet voor favela’s

“Het was een belangrijk initiatief om de kredietoperaties voor mensen met een laag inkomen te versterken en uit te breiden”, zegt Marcelo Azevedo Teixeira, verantwoordelijke microfinanciering bij de staatsbank Banco do Nordeste. “Er zijn nieuwe spelers op de markt gekomen, ze hebben nieuwe producten ontwikkeld, en ook het regulerend kader is geëvolueerd, waardoor initiatieven van diverse instituten geconsolideerd werden.”

CrediAmigo van de Banco do Nordeste is goed voor 70 procent van de microkredietmarkt in Brazilië en is ook een van de grootste microkredietsystemen van Latijns-Amerika.

CrediAmigo telde vorige maand 827.579 actieve klanten. Vorig jaar voerde het 1,6 miljoen operaties uit, goed voor 876 miljoen euro. Het aandeel van de wanbetalingen bedroeg slechts 1,11 procent van het totale geleende bedrag.

CrediAmigo begon in het noorden van Brazilië en is nu ook aanwezig in andere delen van het land, onder meer in de favela’s, de armenwijken, in Rio de Janeiro.

Boven armoedegrens

Een studie van econoom Marcelo Neri geeft aan dat 60 procent van de klanten van CrediAmigo boven de armoedegrens is geklommen. Volgens Neri ziet de klant zijn kansen om uit de armoede te raken elke zes maanden van het lopende krediet toenemen. Zijn kansen worden nog sterker wanneer hij meer dan vijf jaar in het systeem blijft.

Het programma van de Banco do Nordeste verstrekt vooral krediet aan kleine ondernemers. Negen op tien ondernemers zitten in de commerciële sector. Ze verkopen kleding, hygiëne- en toiletproducten, etenswaren en drank. Tweede derde van de klanten van CrediAmigo is vrouw. Vaak hebben deze vrouwen zich gegroepeerd.

Stedelijke micro-ondernemers

VivaCred, een microkredietinstelling zonder winstgevend doel, is een van de kanalen waarlangs banken zoals Nordeste de arme gemeenschappen van Rio de Janeiro bereiken. Director Teófilo Cavalcanti, zegt dat de leningen van de bank gericht zijn op stedelijke micro-ondernemers, handelaars, ambachtslui en leveranciers van kleine diensten, zowel in de formele als informele economie.

De belangrijkste begunstigden van dit systeem zijn kleine restaurants, logiesverstrekkers, schoonheidssalons, motortaxi’s en kledingverkopers. De leningen gaan van 400 tot 3500 euro, met een interestvoet van 1,19 tot 2,95 procent per maand. In sommige gevallen gaat de interest omlaag naarmate de klant kapitaal aflost.

Microkrediet kan nog groeien

Volgens Cavalcanti kan de markt voor microkredieten nog fors blijven groeien. Grote privébanken zoals Santander, Itaú en Bradesco, denken eraan zich te vestigen in arme gemeenschappen. Maar, zegt Cavalcanti, om de toegang tot microkrediet te vergroten is er vooral behoefte aan nieuwe producten en mechanismen.

Ondanks de groei van de Braziliaanse economie de laatste jaren wordt nauwelijks 10 procent bediend van de kleine ondernemers die krediet nodig hebben, zegt Lauro González. Er zijn nog ongeveer acht miljoen potentiële klanten, of 85 procent van de markt.

Teixeira, van de Banco do Nordeste, haalt er cijfers van het Braziliaans Instituut voor Geografie en Statistiek bij: Brazilië telt minstens tien miljoen informele ondernemers “die geen toegang hebben tot adequate financieringsbronnen.” Een raming maken van het bedrag dat dit vertegenwoordigt, is moeilijk, zegt hij, omdat men niet kan veronderstellen dat microkrediet de enige manier van financiering is voor deze doelgroep. Om deze potentiële markt te bereiken, is een aangepaste methodologie nodig, en dat brengt hoge operationele kosten met zich mee.

“De weg is nog lang”, zegt González, van het Studiecentrum voor Microfinanciering. Hij pleit onder meer voor nog meer innovatie in de kredietproducten, meer groepsleningen, andere manieren om het kredietrisico te analyseren en een versterking van banken zoals de Banco do Nordeste.

Het ministerie van Financiën werkt ondertussen aan een nieuw programma dat het microkrediet nog meer moet stimuleren. Er worden ook veranderingen verwacht in de regulering van interestvoeten en krediettermijnen om zo privébanken naar deze financieringsmethode te lokken.