Mexicaanse ex-president hoeft niet in de cel voor bloedbad

Echeverría wordt aangewreven dat politie en leger op 2 oktober 1968 het vuur openden op honderden manifestanten op het Plein van de Drie Culturen in Tlatelolco, een wijk in Mexico-Stad. Volgens officiële cijfers vielen 26 doden. Het Algemeen Stakingscomité had het destijds over minstens tweehonderd doden, meestal jonge studenten die tegen de regering van Gustavo Díaz Ordaz (1964-1970) protesteerden en meer democratie eisten. Alvorens het vuren begon hadden legertanks en vrachtwagens de toegang tot het plein afgesloten.
Luis Echeverría was toen minister van Binnenlandse Zaken – van 1970 tot 1976 zou hij president zijn. Een speciaal parket, dat tijdens het bewind van Vicente Fox (2000-2006) de repressie in de jaren zestig tot tachtig onderzocht, hield Echeverría verantwoordelijk voor het bloedbad. Dat was een bevestiging van onderzoeken van historici, humanitaire organisaties en politici.
In 2005 begon het proces tegen Echeverría. In november 2006 werd de ex-president, die aan een ongeneeslijke sclerose lijdt, onder huisarrest geplaatst. Donderdag oordeelde de rechter dat hij niet schuldig is. Daarmee komt een eind aan het huisarrest van de ondertussen 87-jarige man.

Belediging

“De uitspraak ten gunste van Echeverría is een belediging van de intelligentie en gevoelens van duizenden Mexicanen. We zijn ons vertrouwen in het gerecht kwijt”, zegt de linkse senator Rosario Ibarra. Ze leidt het Comité Eureka voor vervolgde, verbannen en vermiste Mexicanen.
Ook volgens Ibarra is Echeverría “rechtstreeks verantwoordelijk” voor het bloedbad van Tlatelolco. Ze stelt dat hij als minister en president een politiek van aanhoudingen en verdwijningen voerde. Een van Ibarra’s eigen zonen is vermist sinds 1975, toen militairen hem oppakten en ervan beschuldigden deel uit te maken van guerrilla.
Luis Echeverría maakte deel uit van de Partido Revolucionario Institucional (PRI), die Mexico bestuurde van 1929 tot 2000. De PRI noemt zich links maar trad hard op tegen wie meer democratie eiste. Volgens de procureurs die Echeverría voor de rechter brachten, werden van eind jaren zestig tot begin jaren tachtig duizenden Mexicanen slachtoffer van die repressie en verdwenen 536 mensen.

Straffeloosheid

Volgens de rechters was er wel degelijk sprake van genocide op 2 oktober 1968 maar ze oordeelden dat Echeverría daar niets mee te maken had. Wie wel schuldig was, daarover sprak de rechtbank zich niet uit.
Volgens mensenrechtenexpert Fabián Sánchez bewijst de uitspraak de straffeloosheid van misdaden die de staat in die periode begaan heeft. “De rechterlijke macht heeft de middelen niet gekregen om de feiten uit te klaren.”
Vicente Fox, de kandidaat van de conservatieve Partido Acción Nacional die de PRI in 2000 van de macht verdreef, had in zijn verkiezingscampagne beloofd de repressie uit te klaren en de schuldigen voor de rechter te brengen. Maar als president bood hij de onderzoekers van het speciaal hiervoor opgerichte parket nauwelijks steun en op het eind van zijn mandaat veegde hij zelfs een onderzoeksrapport van tafel. Het rapport noemde tientallen gevallen van foltering, moord en verdwijning door de overheid tijdens het presidentschap van Díaz Ordaz, Echeverría en José López Portillo (1976-1982).
De huidige president Felipe Calderón, patijgenoot van Fox, schafte het speciale parket af en ondernam geen nieuwe poging om de zaak te laten onderzoeken.