Mexicaanse drugsbaronnen blijven oppermachtig

Arturo Beltrán Leyva, alias De Baard, werd woensdagavond gedood bij een confrontatie met het leger in de stad Cuernavaca, 90 kilometer ten zuiden van de hoofdstad. Beltrán, die zichzelf “De baas der bazen” noemde, was een van drie meest gezochte misdadigers van Mexico.
“De uitschakeling van de kopstukken maakt het de criminele organisaties mogelijk hun leiding te vernieuwen”, zegt Eduardo Correa, hoogleraar aan de Autonome Universiteit in Mexico-stad. Ook de Italiaanse journalist Roberto Savino schreef in zijn boek Gomorra, over de Italiaanse maffia, dat de vervanging van de top van criminele organisaties nodig is om de machine te oliën. Hij vergeleek het met de verjonging van de kaders in politieke partijen.

Onthoofden volstaat niet

“De strategie om kartels te onthoofden is alleen maar doeltreffend als ze vergezeld gaat van een integrale visie op de verzwakking of uitschakeling van de hele structuur van de misdaadorganisatie”, zegt Erubiel Tirado, expert in openbare veiligheid.
Mexico zag al vaker dat de uitschakeling van kartelleiders niet tot de verdwijning van de drugsorganisatie leidt. Osiel Cárdenas, voormalig leider van het Golfkartel, werd in 2003 gevangen genomen en aan de VS uitgeleverd, waar hij op zijn proces wacht. Toch blijft het Golfkartel zeer actief en is het in een bloedige strijd verwikkeld om de lucratieve Amerikaanse drugsmarkt.
Het Tijuanakartel werd in de jaren tachtig opgericht door de broers Arellano Félix, die in de cel zitten of gedood werden. Nu heeft een volgende generatie Arellano Félix de organisatie nieuw leven ingeblazen.

Open oorlog

Toen president Felipe Calderón in december 2006 aan de macht kwam, begon hij een open oorlog tegen de georganiseerde misdaad. Hij ontplooide massaal politie en leger in de meest getroffen zones.
Het aantal moorden die met drugshandel verband houden, is gestegen van 5661 vorig jaar tot 8000 dit jaar.
In januari vorig jaar werd een van de andere Beltrán-broers, Alfredo, opgepakt. Door die aanhouding kwam een eind aan de alliantie tussen de Beltráns en Joaquín “El Chapo” Guzmán, hoofd van het Sinaloakartel en Mexico’s meest gezochte crimineel. Volgens de Beltráns had het leger Alfredo Beltrán kunnen arresteren dankzij de hulp van Guzmán.

Onthoofde organisatie

De dood van Arturo Beltrán “onthooft de organisatie, want zijn twee broers in het kartel die nog vrij zijn, hebben niet de geslepenheid en niet de soms irrationele woede van Arturo”, zegt politiek analist Raymundo Riva.
Experts denken dat het verdwijnen van Arturo Beltrán tot een reorganisatie van de drugstrafiek zal leiden. “Er zullen drugs door Mexico blijven circuleren want de Amerikaanse markt is zeer lucratief en de regering kan de trafiek niet afremmen”, zegt hoogleraar Eduardo Correa.
“Er zal een reorganisatie komen aan de top, misschien niet bij de leiders zelf, maar wel bij de criminele substructuren die Arturo Beltrán controleerde”, zegt veiligheidsexpert Erubiel Tirado. “Daarnaast valt te voorzien dat er een golf van geweld komt om de controle te verwerven over de gebieden die onder zijn invloed en toezicht stonden.”
Van 1990 tot 2008 smokkelde het kartel 200 ton cocaïne en ongeveer evenveel heroïne naar de VS, goed voor een winst van 5,8 miljard dollar, zeggen de Amerikaanse autoriteiten. Arturo Beltrán stond sinds april op de lijst van elf meest gezochte Mexicaanse criminelen van het Amerikaanse Antidrugsagentschap (DEA).