Mercosur gesterkt naar slotronde FTAA

De handelsminister van 34 Amerikaanse landen bereikten gisteravond laat een akkoord over de Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone. Tegen begin 2005 zou er een verdrag moeten zijn dat de handel in de Amerika’s op de leest van de vrijhandel schoeit. Het raamakkoord dat bereikt werd op de handelstop in Miami is erg flexibel. Niet alles hoeft binnen het FTAA-kader geregeld te worden; de deelnemende landen krijgen de mogelijkheid om bilaterale akkoorden af te sluiten als ze verder willen gaan.

De linkse en centrumlinkse regeringen van Luiz Inacio Lula da Silva in Brazilië en Néstor Kirchner in Argentinië willen samen onderhandelen. De Braziliaanse minister van handel herhaalde deze week dat als Brazilië rechtstreeks gaat onderhandelen met de VS, het dat enkel wil doen als lid van de Mercosur, en niet als individueel land. Argentinië sluit zich aan bij dat standpunt. De twee landen onderhandelen over de FTAA schouder aan schouder, verklaarde Argentijnse minister van Buitenlandse Zaken Rafael Bielsa vorig weekend in Santa Cruz. Ook Paraguay zat tijdens de FTAA-onderhandelingen op dezelfde lijn.

De Mercosur, dat zeventig procent van de handel in Zuid-Amerika voor zijn rekening neemt, verdedigt zijn autonomie om zelf beslissingen te nemen, en dat is opmerkelijk zegt Cristina Pecequilo, een expert inzake regionale economische integratie.

Het Mercosur-front vertoont echter nog steeds barsten. Uruguay, het laatste lid van de vier vaste leden tellende club, wil wel bilaterale onderhandelingen voeren met de Verenigde Staten, zo maakte de regering van Jorge Batlle bekend. Maar de vrijage van Montevideo met Washington verzwakt de positie van de Mercosur veel minder dan de disputen uit het verleden, meent Pecequilo. De twee regionale grootmachten, Brazilië en Argentinië, zaten elkaar in het verleden elkaar voortdurend in de haren.

Zelfs Uruguay is tevreden met het nieuwe raamakkoord voor de Pan-Amerikaanse Vrijhandelszone, dat landen in staat stelt om bepaalde onderdelen van het toekomstige verdrag niet te ondertekenen en over andere te blijven onderhandelen. Een FTAA op maat van elke economie is voor ons geen probleem. Integendeel, we zouden er blij mee zijn, zei de Uruguyaanse minister van Buitenlandse Zaken Didier Opertti. Het FTAA ‘à la carte’ stelt de regering van Batlle in staat om met één been buiten de Mercosur te gaan en een bilateraal akkoord af te sluiten met Washington zonder meteen te botsen met de andere Mercosurlanden.

In de jaren negentig (de Mercosur dateert van 1991) absorbeerde het handelsblok 52 procent van de Uruguayaanse export. Maar nu is dat aandeel gedaald tot 25 procent. We moeten nieuwe afzetmarkten zoeken, zegt Opertti. Wat ook meespeelt, zijn ideologische en persoonlijke motieven. De conservatieve regering in Motevideo gelooft meer in de voordelen van de vrijhandel dan Lula en Kirchner.
Bovendien is Battle een persoonlijke vriend van Jeb Bush, de gouverneur van Florida en broer van de president. Niemand heeft Uruguay in conclaaf met de Amerikanen bezwaar horen maken tegen de Amerikaanse landbouwsubsidies, hoewel de regering-Batlle in het verleden wel klaagde over de Europese subsidiepolitiek.

De Braziliaanse minister van Buitenlandse Celso Amorim verklaarde woensdag in Miami dat hij zo snel mogelijk een datum wil voor een akkoord tussen de Mercosur en de VS. De VS lijken daar niet happig op. Washington heeft nog geen interesse getoond in gesprekken met het blok, want een apart akkoord met de Mercosur is niet in het belang van de Amerikanen. Het zou de internationale druk op de landbouwsubsidies nog verhogen.

De dubbelzinnig Uruguayaanse houding tegenover de Mercosur zou helemaal kunnen omslaan in grote liefde na de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Het Brede Front, een coalitie van linkse partijen, ligt voorop in de huidige opiniepeilingen.