Mensenrechtencommissie VN erkent kastendiscriminatie

In bijna twintig landen in Zuid-Azië, Oost-Azië kampen mensen met kastendiscriminatie. Het meest in het oog springt India, waar 170 miljoen dalits (onaanraakbaren) leven. Volgens het al vijftienhonderd jaar oude Indiase kastenstelsel moeten ze boeten voor hun zonden in vorige levens.

Dalits verdienen van oudsher de kost met werk dat door anderen als ‘onrein’ wordt beschouwd, zoals latrines en riolen schoonmaken met de hand, dierenkadavers opruimer en doden cremeren. Op het platteland leven ze nog steeds afgezonderd van de hogere kasten buiten het dorp en mogen ze geen gebruik maken van gemeenschappelijke voorzieningen als een dorpspomp. Dagelijks worden, zo rekenen mensenrechtenorganisaties voor, nog steeds drie dalit-vrouwen verkracht en twee dalits vermoord. De daders worden zelden bestraft.

Ondanks de omvang van het probleem gingen internationale bijeenkomsten er jarenlang aan voorbij. Tijdens de VN-Wereldconferentie tegen Racisme, Raciale Discriminatie, Xenofobie en Verwante Intolerantie in 2001 kon de Indiase regering een voorstel blokkeren om in de slotverklaring een paragraaf op te nemen die kastendiscriminatie erkent. India vond dat kaste en ras twee verschillende dingen waren, en haalde zijn slag thuis.

De resolutie die de VN-Mensrechtencommissie dinsdag bij consensus goedkeurde, rept ook niet over kaste. Ze verwijst naar discriminatie op basis van beroep en afkomst, de twee criteria waarop kaste is gebaseerd. Met die formulering kon India akkoord gaan.

De Japanse en de Zuid-Koreaanse speciale rapporteur moeten over drie jaar een rapport voorleggen aan de Subcommissie voor de Bevordering en de Bescherming van de Mensenrechten. Ze moeten onder meer mogelijke oplossingen voor kastendiscriminatie onderzoeken.

India heeft intussen zelf maatregelen ingevoerd voor positieve discriminatie van dalits, en de grondwet verbiedt discriminatie. Vooral in de grotere steden neemt de invloed van het kastenstelsel af. De dalits beschikken inmiddels over hun eigen politieke partijen. Van 1997 tot 2002 had India in de persoon van K.R. Narayanan zelfs zijn eerste onaanraakbare president op deelstaatniveau.

Op het platteland is bitter weinig veranderd. We zijn gedwongen al het vuile werk te doen. Zelfs vandaag zijn het uitsluitend onze mensen die de verantwoordelijkheid dragen over het verwerken van menselijke uitwerpselen. Niemand anders wil die taak op zich nemen, zegt Vincent Manoharan, de algemeen secretaris van de Indiase Nationale Campagne over Mensenrechten van Dalits in India.

Discriminatie op basis van beroep en afkomst bestaat niet alleen in India, benadrukt Rikke Nohrlind, de coördinator van het Internationale Solidariteitsnetwerk van Dalits. Vergelijkbare praktijken komen ook voor in Algerije, Bangladesh, Burkina Faso, Ethiopië, Guinee, Japan, Jemen, Kenia, Libië, Mali, Mauritanië, Nepal, Niger, Nigeria, Pakistan, Rwanda, Senegal, Somalië en Sri Lanka.

In Japan heten ‘onaanraakbaren’ Burakus. Zij zijn de nazaten van families die door de feodale heersers circa vierhonderd jaar geleden werden aangewezen om de meest ondankbare klussen te doen. Eeuwenlang leefden ze in een isolement. Hun levensomstandigheden zijn fel verbeterd, maar ze worden nog steeds gediscrimineerd.

In Nepal is de dalitgemeenschap het meest kwetsbaar voor de gevolgen van het gewapend conflict tussen het monarchistisch regime en de maoïstische rebellen. Het Nepalese leger zet hen in als soldaten aan de frontlinie, waar ze vaak sneuvelen, en de rebellen tellen opvallend veel dalits. (ADR/MM)