Massale vrouwelijke toeloop voor maoïsten

De officiële website van de Communistische Partij van Nepal laat markante beelden zien van jonge vrouwen in werktenue of met het geweer op de schouder. Dat is geen toeval. De gewapende arm van de maoïstisch geïnspireerde partij, het ‘Volksbevrijdingsleger’, bestaat naar eigen zeggen nu al voor een derde uit vrouwen.

De Communistische Partij begon in 1996 een zogenaamde Volksoorlog met de bedoeling de monarchie af te schaffen en een communistische republiek in te voeren. De gevechten tussen de rebellen en de ordetroepen hebben al aan meer dan 10.000 mensen het leven gekost. Intussen zijn de opstandelingen op tweederde van het Nepalese grondgebied doorgedrongen.

Dat de maoïstische beweging sterk vervrouwelijkt, blijkt ook uit het stijgend aantal vrouwelijke slachtoffers in de schermutselingen met de Nepalese ordehandhavers. In de eerste twee jaren van de opstand stierven er zes vrouwen. Volgens de mensenrechtenorganisatie INSEC steeg dat aantal in 2003 tot 159, op een totaal van 1308 gedode rebellen. In hun dagelijkse nieuwsbrief melden de maoïsten ook talrijke verkrachtingen, ontvoeringen en verdwijningen van guerrillastrijdsters.

Voor de maoïstische beweging kwam de toestroom van vrouwelijke militanten als een grote verrassing. Maar de propagandamachine van de partij maakt handig gebruik van het fenomeen. In een agrarische overlevingseconomie, waar een op twee huishoudens te maken krijgt met seizoensmigratie, zijn vrouwen vaak in de meerderheid, zegt Yami, de vrouw van Baburam Bhattarai, de tweede in rang in de maoïstische beweging. Aangezien de vrouwen veel huishoudens de facto leiden, kan er geen agrarische revolutie plaatshebben zonder dat ook de vrouwen zich mobiliseren.

De vervrouwelijking van de guerrillabeweging heeft nog een andere verklaring: jonge mannen verlaten massaal het platteland om te ontkomen aan het geweld van de ordetroepen en van de maoïsten. Nepal zou momenteel meer dan 200.000 ontheemden tellen. Het aantal dorpen ‘waar geen mannen meer zijn’ groeit met de dag. Jonge vrouwen durven vaak niet te vluchten uit schrik om verstrikt te raken in een of andere vorm van seksuele uitbuiting, stelt een brigadegeneraal van het Nepalese leger. Jaarlijks worden vijfduizend Nepalese meisjes slachtoffer van Indiase vrouwenhandelaars.

Volgens de Nepalese schrijfster Manjushree Thapa is de guerrilla voor vele arme, ongeschoolde meisjes de beste manier om te ontsnappen aan een eentonig bestaan. Vrouwelijke leiders binnen de maoïstische beweging stellen dat de systematische onderdrukking van vrouwen in het feodale en patriarchale maatschappelijk systeem van Nepal veel vrouwen voor het communisme doet kiezen.

Maar de vrouwelijke militanten hebben ook kritiek op hun partij. Vrouwenthema’s krijgen maar zelden echt aandacht en de partij voert de programma’s niet uit die de vrouwen van het terrein hebben uitgetekend, zegt kameraad Parvati (een schuilnaam). En ook in de maoïstische beweging is doorstoten naar de top moeilijk voor vrouwen. Yami: De druk vanuit de partij om te trouwen en kinderen te krijgen is zo groot, dat vrouwen gedwongen worden na hun vijfentwintigste hun actieve participatie stop te zetten. Dan heeft nog niemand een topfunctie kunnen bereiken.