Mama India

Sinds 2002 zijn er in India ongeveer duizend nieuwe vruchtbaarheidsklinieken opgericht. De nieuwe industrietak is een miljardenbusiness geworden. IVF specialiste Nayna Patel van de Akshanka kliniek in Anand spreekt van een win-win situatie. De wens van een kinderloos koppel wordt vervuld en een arme vrouw wordt uit de armoede geholpen. ‘We kennen alle vrouwen persoonlijk. Ze moeten een psychologische test ondergaan en we verzekeren ons ervan dat ze het verdiende geld goed spenderen. Tijdens hun zwangerschap wonen ze in een opvanghuis, zodat ze geen zwaar werk hoeven te doen en gezond kunnen leven.’

Uitbuiting

Schrijver Wesley J. Smith van de Amerikaanse denktank Discovery Institute noemt deze praktijken biologisch kolonialisme. ‘Vroeger werden mannen en vrouwen tot arbeid gedwongen, nu worden de baarmoeders van de vrouwen ook al gedwongen te werken voor anderen. De manier waarop de vrouwen in dit beroep gesleurd worden is uitbuiting.’

Dokter Patel reageert op deze kritiek: ‘Niemand kan zeggen dat we deze vrouwen uitbuiten. Ze krijgen het equivalent van tien tot vijftien jaar salaris.’ Arme Indische vrouwen geven zich niet alleen op als draagmoeder voor het geld. Ze willen ook andere families helpen. In India wordt onvruchtbaarheid immers gezien als een vloek.

De Indische Anindita Majumdar die het fenomeen bestudeert voor haar doctoraat, begrijpt niet hoe zo’n “pure horror” teniet kan worden gedaan met een geldelijke compensatie. ‘Ik zie veel wanpraktijken zoals de implantatie van meer dan vier embryo’s en selectieve abortus. Soms moeten vrouwen een keizersnee ondergaan omdat de geboortedatum dan beter uitkomt voor de vraagouders.’

Discriminatie

Niet alleen buitenlandse stellen komen bij de centra aankloppen. Ook welvarende Indische koppels doen steeds vaker beroep op een draagmoeder. Een Indische studie van vrouwengroep SAMA wijst erop dat Indische draagmoeders met een lichte huid meer betaald worden dan de armere donkere vrouwen. ‘Hoewel de dokters benadrukken dat de genen en het uiterlijk van de draagmoeder geen invloed heeft op het kind, willen Indische koppels vaak enkel een draagmoeder van hun eigen kaste. Deze eis toont dat de kaste-vooroordelen in India nog wijdverspreid zijn,’ zegt Deepa, programmacoördinator van SAMA.

De Indische wetgeving is niet duidelijk inzake bescherming van de draagmoeder. ‘Als het parlement niet snel het ingediende wetsvoorstel hieromtrent goedkeurt, zal de internationale gemeenschap druk moeten uitoefenen,’ schrijft Kishwar Desai in de Guardian. ‘Tot dan zijn Indische draagmoeders onbeschermd tegen misbruik.’