Maleisische rechtstaat in de verdrukking

‘De federale grondwet, bescherming voor allen?”. Een conferentie met die titel werd afgelopen zondag georganiseerd door ‘Aliran’, een organisatie die ijvert voor pluralisme en sociale hervormingen, en ‘Article 11’, een coalitie van 13 ngo’s. In de zaal zaten ook Chinese en Indische Maleisiërs, die een andere religie aanhangen dan de islam. De boeddhistische, christelijke, hindoeïstische en andere minderheden maken in Maleisië 40 procent uit van de bevolking.

Maleisië is op papier een pluralistische rechtstaat, maar de minderheden in het land hebben steeds meer het gevoel dat ze in een islamitisch land leven. Zo ook zondag, toen de conferentie in George Town, een buitenwijk van de hoofdstad Penang, na anderhalf uur op politieverzoek beëindigd werd. Een kleine groep demonstranten wist door het politiekordon te dringen en verstoorde de toespraken.

De politie vreesde dat ze de 200 demonstranten, die voor het hotel demonstreerden met spandoeken als “Lang leve de islam’, “Gods wet is sterker dan de mensenrechten’ en ‘Geen liberalisme, geen IFC’. De betogers waren gemobiliseerd door een groep die zichzelf de Anti-interreligieuze Commissie noemt. Ze verzet zich tegen de Interreligieuze Commissie (IFC), een vorig jaar opgezet initiatief om vertegenwoordigers van verschillende godsdiensten samen te brengen. Dat initiatief bedreigt de islam, zegt de groep.

Met interreligieuze dialoog had de conferentie van zondag niets te maken. Het was een poging om duidelijkheid te scheppen in de Maleisische rechtspraak. Die is deels islamitisch en deels seculier. Dat zorgt voor bevoegdheidsproblemen. De afgelopen jaren is in verschillende rechtzaken gebleken dat beide systemen mekaar overlappen, vooral in zaken die te maken hebben met familierecht.

Volgens de grondwet is Maleisië geen islamitische staat. De islam is de officiële godsdienst, maar andere geloofsvormen kunnen vrijelijk beoefend worden. Maar de islamitische rechtspraak wint snel terrein. Dat heeft vooral te maken met een grondwetswijziging van 1998 die meer jurisdictie gaf aan sharia-rechtbanken. In 2001 verklaarde ex-premier Mahathir Mohamad dat Maleisië al “een islamitisch land” was.

In januari hielden negen niet-moslimministers een pleidooi bij Mahathirs meer gematigde opvolger Abdullah Badawi voor een meer seculiere rechtstaat. Ze overhandigden hem een memorandum om de rechten van de etnisch-culturele minderheden in het land in te schrijven in de grondwet. De premier beloofde wetswijzigingen, maar sindsdien is het debat over de kwestie verhard.

“Verontrustend hoe die massa zich laat opzwepen”, zei één van de organisatoren van de conferentie. “Dit incident toont aan hoe sommige mensen religie en religieuze sentimenten misbruiken om haat te zaaien”, zegt de persoon, die liever anoniem blijft.

“Niemand valt hier de speciale positie van de islam aan”, zegt Shad Saleem Faruqi, een grondwetsspecialist die in het panel zat. ”We wilden het enkel hebben over de conflicterende jurisdictie tussen de burgerlijke rechtbanken en de shariarechtebanken. Die conflicten zijn op te lossen met wat er in de grondwet staat. Alleen moeten politici en rechters de moed hebben om de grondwet te verdedigen en toe te passen. Die wil ontbreekt.” (MM)