Machtsoverdracht - maar aan wie?

De VS houden ten minste 138.000 troepen in Irak, aangevuld met 20.000 troepen uit andere landen. En vergeet niet dat er veertien permanente en semi-permanente militaire bases werden opgericht of in constructie zijn, zegt Rahul Mahajan, de auteur van de blogsite EmpireNotes.org en auteur van het boek ‘Full Spectrum: U.S. Power in Iraq and Beyond’. Die troepen hebben, dankzij een edict te elfder ure van de Amerikaanse bestuurder Paul Bremer, volledige immuniteit gekregen van de Iraakse rechtspraak. De waarheid is dat er van Iraakse soevereiniteit geen sprake is. Dit is en blijft een directe militaire bezetting, zegt Mahajan.

De interim-regering onder leiding van premier Iyad Allawi is gebonden aan het wetgevend werk dat ontstond onder het coalitiebestuur en onder de Iraakse bestuursraad. Allawis interim-regering, die aanblijft tot aan de verkiezingen van volgend jaar, heeft niet de bevoegdheid om de voorlopig grondwet of andere wetten te wijzigen die door haar voorganger werden uitgevaardigd. Bremer vaardigde bijvoorbeeld een richtlijn uit die Amerikaanse en Westerse bedrijven betrokken bij de wederopbouw van Irak vrijstelt van vervolging. Allawi kan daar niets aan veranderen.

Bremer stelde ook een verkiezingscommissie aan die de macht heeft politieke partijen te verbieden; hij benoemde de nationale veiligheidsadviseur en het hoofd van de inlichtingendienst voor een termijn van vijf jaar; ook de inspecteurs-generaal die de 26 Iraakse ministeries moeten controleren, werden door hem aangesteld voor een periode van 5 jaar.

Dilip Hiro, een Midden-Oostenexpert met basis in Londen, ziet weinig verschil tussen de Iraakse interim-regering en de door de VS aangestelde Iraakse bestuursraad. Net als bij de bestuursraad, is de interim-regering volledig afhankelijk van de VS. En net als bij de voormalige bestuursraad heeft tweederde van de 36-koppige interim-regering buitenlandse paspoorten op zak - vooral Britse en Amerikaanse. Slechts 12 regeringsleden hebben enkel een Iraaks paspoort. De meeste voormalige bannelingen hebben hun gezinnen in het buitenland gelaten, zegt Hiro, auteur van het boek ‘Iraq: In the Eye of the Storm.’ Dat toont hoe groot hun vertrouwen is dat Irak een stabiel democratisch land wordt.

En hoe zit het met de juridische aansprakelijkheid van de Amerikaanse en buitenlandse troepen in Irak? Zij blijven gewoon onderworpen aan de internationale verplichtingen zoals de Conventie van Genève. Francis Boyle, professor internationaal recht aan de universiteit van Illinois, stelt dat de verplichtingen van een bezettende macht niet ontweken kunnen worden door een regering van marionetten te installeren. Washington blijft aansprakelijk, meent Boyle. (MM)