'Lynchpartijen zijn ontsporing van traditionele rechtspraak'

Benjamin Altamirano was sinds januari 2001 burgemeester van het Ayo Ayo, een bergdorp met 7000 inheemse inwoners op 81 kilometer van de hoofdstad La Paz. Altamirano werd een tijdje geschorst op verdenking van corruptie, maar door het grondwettelijk hof vrijgepleit en in zijn ambt hersteld. Op 21 april vroeg de burgemeester in de media om hulp omdat hij zich door de regering onvoldoende beschermd voelde in het vijandige dorp. Twee maanden later verdween hij spoorloos in de straten van La Paz.

Zijn lichaam dook later op op het dorpsplein van Ayo Ayo. De burgemeester was gemarteld, aan een paal gebonden en verbrand. Aan de voet van de brandstapel stond een bord met de tekst ‘Deze dood is veroorzaakt door de nalatigheid van het openbaar ministerie en het ministerie van Financiën’.

Eerder, op 26 april, lynchten de inwoners van het Peruviaanse stadje Llave hun burgemeester, Cirilo Robles, die eveneens verdacht werd van corruptie. ‘Malku’ Felispe Quispe, een vertegenwoordiger van de inheemse Pachakuti-indianen, voorspelde bij die gelegenheid meer lynchpartijen. De wetten van Peru en Bolivia deugen niet. We kunnen ze niet gebruiken, zei Quispe.

De lynchpartij in Ayo Ayo zorgde voor een storm van verontwaardiging bij het Boliviaanse politieke establishment. ‘Malku’ Roberto Chino, het traditionele dorpshoofd, betreurde de dood van de burgemeester en stelde dat lynchpartijen niet tot de traditionele rechtspraak behoren. Ook ontkende hij te hebben opgeroepen tot een gemeenteraadszitting om de burgemeester te berechten.

Sommige mensen proberen dit te laten doorgaan voor traditionele rechtspraak, zegt Susana Mejillones, van CIPCA, een ngo die zich in Ayo Ayo twaalf jaar lang heeft ingezet voor een beter bestuur. De traditionele straffen, publieke stokslagen of en vernederende rit op een ezel, willen het gedrag van een persoon veranderen om hem opnieuw op te nemen in de samenleving, legt Mejillones uit.

De centrale overheid geeft sinds 1994 geld aan de gemeentebesturen van afgelegen bergdorpen. Door gebrek aan bestuurservaring kwam het geld vaak op de foute plaatsen terecht. In 40 dorpen zijn de rekeningen bevroren en is het gemeentebestuur tijdelijk geschorst op verdenking van onregelmatigheden. De traagheid van de procedure draagt bij tot politieke onstabiliteit in de dorpen en een gevoel van frustratie en machteloosheid bij de bewoners.

De regering heeft aangekondigd de moordenaars van Altamirano streng te straffen. Voorlopig werd een gemeenteraadslid opgepakt op verdenking van betrokkenheid bij de ontvoering van de burgemeester. De bewoners van Ayo Ayo eisen intussen een onderzoek tegen de rechters die de burgemeester hebben vrijgepleit van corruptie. Ze dreigen met nieuwe ontvoeringen en aanslagen op hoogspanningsmasten.

Bij de begrafenis van Altamirano in La Paz hebben de kinderen van de burgemeester gezworen het recht in eigen handen te nemen wanneer de moordenaars niet worden opgespoord en bestraft. De regering heeft aan de katholieke kerk gevraagd om in het conflict te bemiddelen. (MC/JS)