Latijns-Amerika wordt weer armer

De economische groei heeft de Latijns-Amerikaanse landen de afgelopen jaren toegelaten vooruitgang te boeken op het gebied van sociale bescherming en inkomensverdeling. Tussen 2002 en 2007 daalde het aantal armen daardoor met 37 miljoen. Maar nu is de kans groot dat het weer bergaf gaat, zo blijkt uit het jaarlijkse rapport van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben, een VN-orgaan.
Het rapport werd dinsdag (9 december) in de Chileense hoofdstad Santiago gepresenteerd door uitvoerend secretaris Alicia Barcena. Volgens Barcena is het belangrijk dat overheden in Latijns-Amerika en de Caraïben ondanks de mogelijke gevolgen van de wereldwijde economische crisis doorgaan met de strijd tegen armoede. “De landen moeten de armen beschermen, niet bezuinigen op de sociale uitgaven. Ze moeten effectieve werkgelegenheidsprogramma’s opzetten en optreden tegen ondervoeding bij kinderen.”

Pijnlijke gevolgen 

Volgens Bárcena zal de huidige crisis leiden tot een stijging van de werkloosheid, waarbij vooral sectoren waarin veel vrouwen werken hard geraakt worden. Andere gevolgen die Bárcena voorziet zijn stagnerende lonen, een gebrek aan krediet voor kleine en middelgrote ondernemingen en een toename van geweld.
Bárcena is bang dat landen die sterk afhankelijk zijn van inkomsten uit het buitenland en ontwikkelingshulp veel last van de crisis zullen hebben. “De impact van de crisis op deze landen hangt af van de mate waarin ze hun export hebben gediversifieerd.”

Maatregelen

Hoewel de sociale uitgaven tussen 1990 en 2007 met gemiddeld zo’n vijftien procent gestegen zijn, zijn er volgens het rapport van de ECLAC maar weinig voorbeelden van beleidsmaatregelen die de negatieve gevolgen van een stagnerende economie helpen opvangen. “Sociale overheidsuitgaven komen in tijden van crisis vaak niet ten goede aan de armen,” zegt Bárcena.
Om er voor te zorgen dat het sociaal beleid meer vruchten af kan werpen, stelt de ECLAC een pakket aan maatregelen voor. Op de korte termijn roept de commissie de landen op om de overheidsuitgaven op te schroeven, te investeren in openbare werken en de sociale zekerheid te vergroten.
Op de middenlange termijn moeten er volgens Bárcena nieuwe fiscale afspraken en sociale contracten ontwikkeld worden die belastingontduiking onmogelijk maken en ongelijkheid tegen gaan. De belastingdruk in de regio bedraagt bijna de helft van die in de Europese Unie en de OESO-landen. Mede daardoor blijft de inkomensongelijkheid in de regio groot.
Hoewel het merendeel van de Latijns-Amerikaanse landen er in slaagde om de verschillen te verkleinen, blijft de regio koploper op het gebied van ongelijkheid. “Gemiddeld is de rijkste tien procent van de bevolking 17 keer zo rijk als de armste veertig procent,” zegt Bárcena.

Millenniumdoelen

In de regio is het aantal mensen dat in extreme armoede leeft het afgelopen jaar licht gestegen. Hiervoor zijn vooral de toegenomen voedselprijzen verantwoordelijk. Bárcena vraagt zich af of de regio erin gaat slagen om voor 2015 het aantal mensen in extreme armoede te halveren. Dat is één van de acht Millenniumdoelen die de internationale gemeenschap in 2000 vastlegde. Hoewel dit doel voor de hele regio samen grotendeels bereikt is, zijn het vooral de grote landen Brazilië en Mexico die hierin succesvol zijn geweest.
 
“De internationale financiële crisis en de stagnerende globale economie zullen gevolgen hebben voor het aantal armen in de regio. Hierdoor is het maar de vraag of dit doel voor 2015 verwezenlijkt zal worden.”