Latijns-Amerika vindt weg naar duurzaamheid niet

Latijns-Amerika zal er niet in slagen tegen 2015 een duurzame samenleving te worden, voorspelt de Cepal, een VN-instelling. Dat is nochtans één van de acht Millenniumdoelstellingen, de grote ontwikkelingsdoelen die de wereldgemeenschap de komende jaren wil waarmaken. Om het etiket ‘duurzaam’ te verdienen, moet de wereld aan drie criteria voldoen: het verlies aan natuurlijke rijkdommen moet worden stopgezet en het streven naar duurzaamheid moet een vast onderdeel van het beleid worden, tegen 2015 moet het aantal mensen zonder toegang tot drinkbaar water en sanitaire voorzieningen worden gehalveerd, en tegen 2020 moet er ook duidelijke verbetering zijn opgetreden in de levensomstandigheden van 100 miljoen bewoners van krottenwijken.

Voor twee van die drie criteria is de uitdaging in Latijns-Amerika het grootst. De regio is goed voor bijna de helft van de tropische bossen op deze planeet en 40 procent van alle landdieren en planten. En in geen enkel ander werelddeel woont een groter aandeel van de bevolking in de steden.

Maar het gaat nog altijd de verkeerde kant op met Latijns-Amerika, klaagt de Cepal. Economische groei hangt hier nog altijd samen met de achteruitgang van het milieu, zegt Ricardo Sánchez, de directeur van het regionaal bureau van het VN-Milieuprogramma van de VN (Unep). Onze economieën zijn nog altijd gebaseerd op het intensieve gebruik van natuurlijke hulpbronnen, en dat moet veranderen.

Tussen 1990 en 2000 speelde Latijns-Amerika 46,7 miljoen hectare bos kwijt - 15 keer de oppervlakte van België. Per jaar gaat nog altijd een half procent van het bosoppervlakte voor de bijl; daarmee gaat de ontbossing in Latijns-Amerika twee keer sneller dan het wereldgemiddelde. Amper twee van de 33 landen waar de Cepal de situatie onderzocht, konden de aanslag op de groene longen van de planeet het voorbije decennium verminderen; in 24 landen ging het van kwaad naar erger. Bijna de helft van alle dieren die wereldwijd illegaal gevangen worden, loopt in Zuid-Amerika in de val.

Volgens Sánchez kan natuurbescherming alleen niet helpen. Latijns-Amerika heeft ook een ander ontwikkelingsmodel nodig. Meer handel en minder staat deugt niet, oordeelt Sánchez. Latijns-Amerika moet internationale handel drijven om de welvaart te verhogen, maar niet ten koste van alles. Een sterke staat is nodig om over de duurzaamheid van alle initiatieven te waken. Nu laat Latijns -Amerika overal steken vallen, stelden de onderzoekers vast. Amper acht Latijns-Amerikaanse landen hebben de voorbije jaren bijvoorbeeld vooruitgang geboekt op het vlak van efficiënt energiebeheer. Slechts vier landen hebben de uitstoot van koolstofdioxide - het belangrijkste broeikasgas - aan banden gelegd. De belangrijkste Latijns-Amerikaanse visgronden zijn overbevist, en in de landbouw is drie kwart van de gewasdiversiteit verloren gegaan.

De Cepal gelooft dat Latijns-Amerika erin kan slagen tegen 2015 het aantal mensen zonder toegang tot drinkbaar water te halveren, maar het wordt moeilijker om ook genoeg mensen aan te sluiten op rioleringssystemen. Daartoe moeten tegen 2015 nog 121 miljoen mensen in de steden en 29 miljoen mensen op het platteland bereikt worden. Het ging de voorbije jaren allemaal te traag om daar nog in te geloven, oordeelt de Cepal. Vooral in Bolivia, Brazilië, El Salvador, Guatemala, Haïti, Peru en de Dominicaanse Republiek is nog veel werk aan de winkel.

Ook de Latijns-Amerikaanse sloppenwijken krijgen niet genoeg aandacht. In 1990 leefde 35.4 procent van de Latijns-Amerikaanse stadsbevolking in onverantwoord slechte huizen, in 2001 was dat aandeel maar gedaald tot 31,9 procent. In minstens acht landen is de situatie in de armenwijken niet verbeterd of zelfs verslechterd. Dat heeft veel te maken met de snelle aangroei van de stedelijke bevolking. Het aantal Latijns-Amerikanen dat in sloppenwijken leeft, steeg tussen 1990 en 2001 van 111 tot 127 miljoen. Vooral in Belize, Bolivia, Guatemala, Haïti, Nicaragua en Peru leeft een groot aandeel van de stedelingen in krotten. (PD)