Land voor vrouwen wordt maar langzaam werkelijkheid

Land bezitten is een mensenrecht, stellen de Zambiaanse vrouwengroepen, en in een arm land als Zambia kan een eigendomstitel beslissen over leven of dood. Daarom vinden ze dat er verandering moet komen in de huidige situatie, waarbij bijna alle akkers en andere privé-gronden in handen zijn van mannen - ook de percelen met lokale voedingsgewassen die uitsluitend door vrouwen bewerkt worden. De Land Act, een algemene wet uit 1995 die het landeigendom in Zambia regelt, maakt geen onderscheid tussen mannen en vrouwen, maar dat is niet voldoende om het historisch gegroeide onevenwicht tussen mannen en vrouwen weg te werken.

De belangrijkste hinderpaal die de regering en vrouwengroepen moeten overwinnen is de vaststelling dat de meeste Zambiaanse vrouwen er helemaal niet om vragen grond te kunnen bezitten. Volgens de Zambia National Land Alliance, een niet-gouvernementele organisate die de regering probeert aan te zetten een goed landbeleid te voeren, is dat te wijten aan een gebrek aan bewustzijn. Plattelandsvrouwen worden in veel opzichten behandeld als tweederangsburgers, maar beseffen vaak niet dat het ook anders kan en dat in kunnen gaan tegen gewoonten die hun nadeel berokkenen. In de steden leven meer vrouwen die voor hun rechten opkomen. Maar zelfs daar slagen weinig vrouwen erin een eigendomstitel te verwerven op een stuk grond. Volgens Joseph Mbinji komen te weinig vrouwen aan de weet dat er overheidsgronden verkocht worden. Dergelijke verkopen worden meestal enkel in de kranten aangekondigd. Die zijn in het Engels en worden enkel in de grote centra verspreid. Bovendien hebben vrouwen !
niet zo makkelijk toegang tot geld of krediet.

Op het platteland, waar de traditionele chefs verantwoordelijk zijn voor de toewijzing van de stamgrond, hebben getrouwde vrouwen doorgaans enkel via hun man toegang tot landbouwgrond. Als hun echtgenoot sterft of als het huwelijk strandt, kunnen vrouwen hun akkers vaak verder bewerken, maar rechten verwerven ze er niet op. Veel alleenstaande vrouwen keren terug naar hun geboortedorp, waar mannelijke verwanten hen uit de brand helpen. Er is nauwelijks weerstand tegen de discriminatie die ingebakken zit in dat gewoonterecht. Zelfs vrouwelijke dorpschefs doorbreken het patroon niet.

Emma Nalishuwa, een adviseur inzake landrechten, waarschuwt voor te snelle veranderingen. We moeten oppassen dat we de vrouwen het landbezit niet opdringen en hen daardoor in conflict brengen met de normen die in de dorpen heersen. Op die manier dreigen vrouwen helemaal te vervreemden van hun omgeving. Anderzijds moet er wel iets in beweging gezet worden. Als gevolg van de aidsepidemie verliezen steeds meer vrouwen hun man en daarmee ook de rechten op de akkers die ze bewerkten om hun kinderen te voeden.