Iran vreest rampzalig 2009 door lage olieprijs

Iran is de op drie na grootste olieproducent in de wereld. Maar de regering heeft al het geld dat de olie doet binnenstromen hard nodig. Om de staatshuishouding dit jaar in evenwicht te houden, is een gemiddelde prijs van 90 dollar per vat nodig. De huidige prijzen, die rond de 40 dollar schommelen, maken de beleidsmakers in Teheran dus niet gelukkig.
De Iraanse regering wilde de begroting van volgend jaar baseren op een prijs van 50 tot 60 dollar per vat, maar dat lijkt nu te optimistisch. President Mahmoud Ahmadinejad heeft al laten weten dat de regering “gedwongen is uit te gaan van 30 tot 35 dollar per vat.” Daardoor dreigde er een groot gat in de begroting. Ahmedinejad moet dus snoeien in de uitgaven, de belastingen optrekken en een einde maken aan de royale brandstofsubsidies waar alle Iraniërs de voorbije 20 jaar van profiteerden.

Waar zijn de reserves?

Veel economen en andere Iraniërs begrijpen niet wat er met de massale winsten is gebeurd die het land de voorbije vier jaar boekte met de uitvoer van olie. De olieprijzen bleven immers maar stijgen. Sinds 2005 heeft de olie-export het land naar schatting 238 miljard doller opgebracht. Toch is Iran in een pijnlijke economische crisis beland sinds Ahmadinejad in 2005 president werd.
“Onder president Mohammad Khatami (1997-2005) lagen de olieprijzen veel lager, en toch waren de werkloosheid en de inflatie veel geringer”, zegt Bahman Ahmadi Amouee, een prominente journalist. “De werkloosheid neemt toe en de inflatiegraad bedraagt nu 30 procent”.
“Het geld is uitgegeven waar dat niet voorzien was”, vermoedt Amouee. De bedragen die jaarlijks naar het leger, de politie, de geheime dienst en de atoomsector gaan, staan niet vermeld in de begroting.
Amouee heeft ook geen goed oog in de economische hervormingen die Ahmadinejad heeft aangekondigd. De geplande schrapping van alle brandstofsubsidies zal de inflatie doen stijgen tot 50 procent, schat hij. Volgens de plannen van  Ahmadinejad zal er in de plaats van de subsidies rechtstreeks geld vloeien naar behoeftige mensen.

Als de economische chaos een jaar blijft aanhouden, zal elke Iraniër meer dan 700 euro verliezen.

Sociale crisis

Ahmadinejad probeert volgend jaar in juni een tweede ambtstermijn in de wacht te slepen. Tijdens zijn verkiezingscampagne vier jaar geleden beloofde hij de rijkdom van het land en met name de olieopbrengsten eerlijker te verdelen.
Maar de president weigert te luisteren naar kritische economen die zeggen dat hij het land naar de afgrond voert. “Als de economische chaos een jaar blijft aanhouden, zal elke Iraniër meer dan 700 euro verliezen, een vijfde van het nationaal inkomen,” zegt Saeed Leylaz, een econoom die in Teheran leeft. Volgens hem dreigt er een sociale crisis die de regering sterk kan verzwakken.
Ahmadinejad moest in oktober al de invoering van een btw-voet van drie procent met twee maanden uitstellen na een staking van een belangrijke groep van handelaars.
De meeste economen oordelen dat de economische moeilijkheden in de eerste plaats te maken hebben met slecht beleid. Maar Iran worstelt ook met de sancties die de VN-Veiligheidsraad heeft uitgesproken omdat het land doorging met de verrijking van uranium. Teheran zegt dat het brandstof voor kerncentrales wil aanmaken, critici in de VS en Europa vrezen dat de leiders in Teheran van plan zijn kernwapens te bouwen. Teheran kon de sancties vrij goed omzeilen door veel oliegeld op tafel te leggen. Maar dat wordt moeilijker nu de olie-inkomsten terugvallen.