Iran houdt het bij morele steun aan Palestijnen in Gaza (analyse)

De Amerikaanse en de Israëlische regering zien de oorlog tegen Hamas als onderdeel van de strijd tegen Iran en zijn bondgenoten. Maar Iran blijft opvallend passief. Teheran heeft het Israëlische offensief veroordeeld en Iran maakte een golf van solidariteitsbetogingen voor Hamas mee, maar het land lijkt zijn regionale invloed alleen te willen gebruiken om voor Hamas een uitweg uit het conflict vrij te maken.

Vrijwilligers

Naar verluidt willen tienduizenden Iraniërs als vrijwilliger naar Gaza vertekken om daar samen met Hamas tegen het Israëlische leger te vechten. De Iraanse spirituele leider, ayatollah Ali Khamenei, heeft zich al lovend uitgelaten over Iraniërs zich voor de Palestijnse zaak willen opofferen. Maar de regering staat niet achter dat actionisme.
De voorbije week kreeg een groep van dergelijke vrijwilligers die een sit-in hielden op de Mehrabad-luchthaven van Teheran, dat onomwonden te horen van Davoud Ahmadinejad, een verwant van president Mahmoud Ahmadinejad. “De Iraanse steun is moreel; wie erop aandringt naar Gaza te worden gestuurd, probeert de regering zijn opinie op te dringen. Maar de regering heeft haar eigen prioriteiten”, legde Davoud Ahmadinejad uit.
Teheran maakt volgens onbevestigde berichten per maand zowat 18 miljoen euro steun over aan Hamas, een bescheiden bedrag. Iran heeft de handen vol met de ontwikkelingen in zijn buurlanden Irak en Afghanistan. In vergelijking daarmee wordt de crisis in Gaza veel minder belangrijk geacht voor de nationale veiligheid. Dat is vooral zo omdat de meeste Iraanse leiders er van overtuigd zijn dat Israël Hamas niet buiten gevecht zal kunnen stellen en dat het Palestijnse verzet alleen maar sterker zal worden.

Egypte

Over de gevolgen van het conflict voor Iran zijn de meningen in het land wel verdeeld. Volgens sommige beleidsmakers kan Hamas sterker uit de oorlog komen in vergelijking met Fatah, de Palestijnse rivalen die het voor het zeggen hebben op de Westelijke Jordaanoever. Anderen geloven dat een eventuele opsplitsing van Gaza door Israël in twee of drie geïsoleerde gebieden, Hamas zal verzwakken. En dan is er de vraag of Egypte er in slaagt een bestand te forceren. Als Egypte dat kan, krijgt Hamas minder gewicht in Gaza, wat in het voordeel van Fatah zou spelen. Egypte zou ook in regionaal opzicht meer invloed krijgen, waardoor Iran in het defensief zou worden gedrongen.
Een en ander heeft Iran diplomatiek een tandje doen bijsteken om Hamas uitzicht te bieden om aanvaardbaar bestand. Buitenlandminister Manouchehr Mottaki pleegde de voorbije weken bijvoorbeeld intensieve telefoondiplomatie, en president Ahmadinejad stuurde 22 speciale gezanten naar landen in de regio om steun te winnen voor de eis van Hamas dat Israël ook een einde moet maken aan de economische blokkade van Gaza. Ook twee van de naaste adviseurs van de hoogste Iraanse leider Khamenei, parlementsvoorzitter Ali Larijani en de secretaris van het Hoogste Nationale Veiligheidsraad, Saeed Jalili, reisden heen en naar verscheidene hoofdsteden in de regio.
De Iraanse leiders geloven dat ze de vruchten plukken van hun harde kritiek aan het adres van de Arabische landen die bij het begin van de oorlog niet veel van zich lieten horen. Met name Koeweit en Qatar vallen sindsdien veel scherper uit tegen Israël, en Iran gelooft dat het daartoe heeft bijgedragen. Dat verhoogt tegelijk ook de druk op Egypte om van koers te veranderen. Iran laat ook niet na te herhalen dat het nog altijd op een antwoord uit Caïro wacht op zijn aanbod om via Egypte hulpleveringen naar Gaza te sturen.