Iran en Pakistan kijken Afghaanse vluchtelingen buiten

Terwijl het vluchtelingenorganisatie van de VN (UNHCR) liet weten dat het dit jaar 150.000 vluchtelingen in Iran zal helpen om vrijwillig terug te keren naar Afghanistan, kondigde de Pakistaanse overheid op 13 maart aan dat het binnen de 24 uur een vluchtelingenkamp zou sluiten in Miran Shah, in het noorden van Pakistan.

De bilaterale relaties tussen Pakistan en Afghanistan hebben de voorbije weken het vriespunt bereikt. Honderden vluchtelingen in kampen zoals dat van Miran Shah lijden onder bloedige operaties door Pakistaanse paramilitaire milities, bedoeld om de kampen van Talibankrijgers te zuiveren. De vluchtelingen worden er van verdacht de Taliban onderdak te verschaffen. De Pakistanen beweren dat ze bij de zuiveringsoperaties 200 misdadigers hebben gedood.

Eerder deze maand verschenen in de Pakistaanse pers berichten als zou Pakistan ermee dreigen omheiningen en mijnenvelden aan te leggen langs de grens met Afghanistan om “buitenlandse infiltratie” te voorkomen.

Volgens de berichten verdedigde minister van Binnenlandse Zaken Aftab Ahmed Khan dat als zelfverdediging: “We lijden onder de grootschalige papaverkweek en de wapensmokkel in Afghanistan, en de Afghaanse overheid heeft in sommige provincies niet het gezag om daar iets aan te doen.”

Het Afghaanse parlement weigerde eerder om de grens langs Afghaanse kant te omheinen en waarschuwde Pakistan dat ze de internationale regels zou overtreden indien het land met zijn plannen zou doorzetten, zonder daarvoor toestemming te krijgen van Afghanistan.

Achter het plan van Pakistan en de furieuze reactie van Afghanistan gaat een dieper en ouder conflict schuil: Afghanistan erkent de Durandlijn niet als een internationale grens met Pakistan. De lijn werd in 1893 getrokken door de Britten, met het akkoord van de toenmalige Afghaanse leider om zich 100 jaar aan die grens te houden. Kaboel weigert het akkoord te hernieuwen sinds het in 1993 verviel.

Pakistan wil dat alle vluchtelingen terug huiswaarts keren. In februari kondigde Islamabad aan dat het tegen april drie vluchtelingenkampen langs de Afghaanse grens zou sluiten. Over die drie kampen heen zitten nu meer dan 200.000 vluchtelingen samen.

De ‘vrijwillige’ terugkeer van de Afghaanse vluchtelingen staat sinds 2002 onder toezicht van UNHCR. Sindsdien keerden 3,5 miljoen vluchtelingen terug naar huis, voornamelijk vanuit Iran en Pakistan.

De laatste jaren stagneerde het aantal repatriëringen. Van 260.000 in 2002, over 142.000 in 2003, tot slechts 90.000 in 2005. Volgens Iran verblijven nog steeds 900.000 Afghanen op Iraans grondgebied.

Het terugkeerprogramma is een samenwerking tussen Islamabad, Kaboel en de UNHCR, maar verloopt in december 2006. “Het is belangrijk dat de internationale gemeenschap ook daarna de Afghaanse vluchtelingen blijft aanmoedigen om terug te keren, en de landen die ze nu opvangen daarin te blijven steunen”, zegt UNHCR-afgevaardigde Sten Bronee.

De repatriëring die deze maand terug hernomen wordt, komt na een drie maanden durende winterstop langzaam terug op gang. In 2006 verwacht de UNHCR dat er in totaal 400.000 Afghanen de tocht naar huis zullen maken. Voor zij die ook na 2006 in Iran en Afghanistan blijven, zijn de onderhandelingen met die overheden nog steeds aan de gang, zegt het UNHCR.