Iran draait vrouwen de duimschroeven aan

Delaram Ali, een lid van de campagne “een miljoen handtekeningen voor gelijkheid”, werd op 1 juli veroordeeld tot 34 maanden cel en tien zweepslagen. Een dag later kreeg Alieh Eghdamdoust, een andere vrouwelijke activist, veertig maanden cel en twintig zweepslagen.

De twee vrouwen hadden in juni vorig jaar deelgenomen aan een protestbijeenkomst in Teheran tegen wetten die vrouwen discrimineren.

“Er is geen precedent voor dergelijke genadeloze straffen. De strafmaat staat niet in verhouding tot de overtredingen waarvan de vrouwen beschuldigd worden”, reageerde Nasrin Sotoodeh, de advocate van Delaram, in een telefonisch interview met IPS. “Ze hebben deelgenomen aan een geweldloze bijeenkomst. De grondwet laat dat toe, tenzij de betogers wapens dragen of islamitische wetten overtreden. De overheid moet bewijzen leveren dat de vrouwen tegen de wet hebben gehandeld.”

De campagne voor een miljoen handtekeningen streeft naar gelijke erfenisrechten voor mannen en vrouwen (nu hebben Iraanse vrouwen slechts recht op de helft van wat hun broers krijgen), een verbod op polygamie en een eerlijke regeling in verband met het voogdijrecht. Daarmee zou nog lang niet alle ongelijkheid tussen Iraanse mannen en vrouwen uit de wereld zijn geholpen. Iraanse vrouwen moeten ook toestemming hebben van hun man of van een mannelijke verwant om te gaan werken of om te reizen. Vrouwen kunnen geen rechter worden of zich kandidaat stellen voor het presidentschap. En in de rechtbank heeft een getuigenis van een man dubbel zoveel waarde als die van een vrouw.

De Iraanse vrouwenbeweging is in het defensief gedrongen sinds de ordediensten tientallen deelneemsters aan de protestbijeenkomst van juni vorig jaar in Teheran oppakten. Later kwamen ze op borgtocht vrij. Op 4 maart van dit jaar kwam er een tweede confrontatie. De politie arresteerde 33 vrouwen die waren samengekomen voor het Revolutionaire Gerechtshof in Teheran. Ze wilden vijf vrouwen steunen die berecht werden voor hun aandeel in het protest van juni 2006. Vier van die vrouwen werden veroordeeld. Ze kregen gevangenisstraffen van één tot drie jaar. Ze hebben beroep aangetekend.

De campagne tegen vrouwendiscriminatie heeft de aandacht van de Ali Khamenei, de hoogste religieuze leider van het land die absolute macht heeft over alle staatszaken. “Sommige activisten in ons land proberen een loopje te nemen met de islamitische wet om internationale overeenkomsten over vrouwen te volgen”, verklaarde Khamenei vorige week donderdag naar aanleiding van de Iraanse vrouwendag. “Dat is verkeerd.”

Maar Khamenei gaf ook toe dat in de rechtspraak het laatste woord nog niet gezegd is over sommige van problemen die de vrouwenbeweging aankaart. “Onderzoek van onderlegde juristen kan nieuwe interpretaties opleveren.”

Fariba Davoodi Mohajer, een andere Iraanse vrouwenrechtenactivist, gelooft dat het Iraanse regime de vrouwenbeweging wil kraken om meteen ook andere onafhankelijke sociale bewegingen verder te ontmoedigen. “De vrouwenbeweging heeft de laatste jaren als een katalysator gediend die de onderdrukte studentenbeweging en de arbeidersbeweging nieuw leven inblies. De harde straffen die tegen vrouwen worden uitgesproken, moeten ook journalisten en activisten van andere bewegingen intimideren.”

Mahboubeh Abbasgholizadeh, de uitgeefster van het vrouwentijdschrift Farzaneh en de directeur van een opleidingscentrum voor niet-gouvernementele organisaties in Teheran, sluit zich daarbij aan. “De politie trad de laatste maanden steeds harder op. Samen met de zware straffen maakt dat duidelijk dat openbaar protest niet meer zal getolereerd worden.”

Volgens Abbasogholizadeh, een van de 33 vrouwen die in maart werden gearresteerd, zijn de hardliners die de dienst uitmaken in Teheran bang dat protestbewegingen deel uitmaken van een strategie om het Iraanse regime geweldloos omver te werpen. Daarom pleiten ze voor een harde aanpak. “Die paranoia vergoot de druk op de burgerbeweging. Ze begrijpen niet dat de eisen die vrouwen stellen, betrekking hebben op basisrechten die je niet zomaar kunt negeren.”