Iraanse rial bereikt historisch dieptepunt

Tegenstrijdige communicatie vanuit Teheran over de handelsrelaties met de Verenigde Arabische Emiraten, een belangrijke handelspartner van Iran, vormde de directe aanleiding voor de versnelde waardedaling die de rial deze week trof. In de door de overheid gecontroleerde nieuwsmedia was aanvankelijk verschenen dat Iran al zijn handelsrelaties met de Emiraten zou opschorten als vergeldingsmaatregel tegen hun steun voor de Amerikaanse sancties tegen Iran. Deze berichtgeving werd echter al snel ontkracht door Ramin Mehmanparast, de woordvoerder van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken.

De snelle rechtzetting kon evenwel niet voorkomen dat heel wat koopmannen en handelsbedrijven eieren voor hun geld kozen en hun rial omwisselden voor buitenlandse valuta. Het Iraanse nieuwsagentschap Fars News Agency berichtte dat de waarde van de rial deze week gedaald is tot 15 150 rial voor een Amerikaanse dollar. Vorige week kostte een dollar nog 13 400 rial, en rond het eind van oktober bedroeg de wisselkoers zelfs 7 000 rial. In amper twee maanden tijd zag Iran de waarde van zijn munteenheid zo met meer dan vijftig procent dalen.

De Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad deed de vrije val van de rial reeds af als ‘geruchten’ en stelde zijn bevolking via een speech op de staatstelevisie gerust dat de Iraanse economie ‘stabiel en kalm’ is. Vandaag dagvaardden verontruste parlementsleden echter de minister van Economie en het hoofd van de Iraanse Centrale Bank om uitleg te vragen over de economische situatie van het land.

‘Dit is de meest serieuze financiële crisis die Iran ooit het hoofd heeft moeten bieden’, vertelde Djavad Salehi-Isfahani, professor economie aan Virginia Tech en een autoriteit op het gebied van de Iraanse economie, aan The New York Times. ‘Ik heb het gevoel dat werkelijk niemand het bevel voert over het economisch beleid van dit land.’

Toenemende isolering

Een factor die algemeen als een belangrijke oorzaak van de Iraanse monetaire crisis beschouwd wordt, zijn de aanhoudende internationale sancties die het land omwille van haar nucleair programma te verduren krijgt. Deze sancties werden onlangs nog verscherpt omdat uit een VN-rapport bleek dat Iran tests heeft uitgevoerd voor de ontwikkeling van een kernwapen.

Iran, dat naar eigen zeggen de derde grootste oliereserves ter wereld herbergt en ook over grote gasvoorraden beschikt, geraakt hierdoor steeds meer geïsoleerd op het internationale toneel en ziet cruciale buitenlandse investeringen in de energiesector door de neus geboord.

Hoewel de Iraanse overheid altijd met klem ontkend heeft dat de westerse sancties enig effect op de Iraanse economie sorteren, lijken overheidsvertegenwoordigers daar nu schoorvoetend op terug te komen. Zo gaf de Iraanse vice-minister van Olie, Ahmad Qalebani, volgens Reuters deze week in een zeldzame toegeving te kennen dat de ruwe olieproductie van het land in 2011 gedaald was ten gevolge van ‘een gebrek aan investeringen in de ontwikkeling van olievelden’.

Zelfs Rusland, dat zich altijd sterk tegen de unilaterale sancties van het westen gekant heeft, lijkt nu enige terughoudendheid aan de dag te leggen bij investeringen in Iran. Zo meldden Iraanse nieuwsagentschappen onlangs dat Tatneft, een groot Russisch oliebedrijf, een miljardendeal had afgesloten om een olieveld in het zuiden van Iran te ontwikkelen. Deze week ontkende Tatneft in een formele verklaring echter dat het in Iran een akkoord of contract zou hebben afgesloten.

Inflatie

De vrije val van de rial is voor een deel ook te wijten aan een hardnekkig inflatieprobleem waarmee de Iraanse staat te kampen heeft. Dit probleem werd mee in de hand gewerkt door de systematische afbouw van de overheidssubsidies voor brandstof en andere basismiddelen, die scherpe prijsstijgingen tot gevolg had.

Om de impact van deze prijsstijgingen voor de consument te verzachten, deelde de Iraanse overheid contant geld uit. Deze maatregel zorgde evenwel voor een verergering van het Iraanse inflatieprobleem. Vandaag maken de officiële nieuwsmedia in Iran gewag van een inflatiepercentage van twintig procent, maar buitenlandse schattingen lopen hoger op.

Nog meer sancties?

Ondertussen overweegt het westen om Iran nog meer sancties op te leggen. Zo denkt de Europese Unie eraan om een embargo op Iraanse olie in te voeren en wordt in de Verenigde Staten binnenkort mogelijk een wet gestemd die buitenlandse entiteiten zwaar kan bestraffen wanneer ze zaken doen met de Iraanse Centrale Bank.