Iraanse ondernemers ruiken zaakjes in verwoest Irak

De Iraanse zakenman Amir Arjemandi is op zoek naar honderdduizend vierkante
meter vensterglas. Hij is er rotsvast van overtuigd dat hij zo’n voorraad
in het kapotte Irak makkelijk kan slijten: in de Iraakse steden en dorpen
zijn immers duizenden ruiten gesneuveld. Arjemandi is niet aan zijn
proefstuk toe; vorig jaar verkocht hij pasta, kaas, wasmiddelen en
machinaal gefabriceerde tapijten in het naoorlogse Kaboel (Afghanistan).
Dat hij commercieel profiteert van andermans ellende deert hem niet; hij is
nu eenmaal een zakenman, en geen politicus.

Heel wat Iraanse zakenlui ruiken hun kans: zij trachten nieuwe bedrijven te
enten op de gebroken Iraakse infrastructuur. Vooral mensen uit de
bouwsector wrijven zich in de handen. Iraans graniet is erg gegeerd in
Irak, en ook tegels - die anders ergens in Afrika eindigen - vinden straks
misschien gretig aftrek. Veel Iraanse bouwbedrijven hopen hun actieradius
uit te breiden van het noorden naar het zuiden van Irak. En ook de
fabrikant van mineraal water Damavand ziet de toekomst rooskleurig: de
manager gelooft in vette Iraakse contracten, en beschouwt de heropbouw van
Irak als een buitenkans voor de goed opgeleide Iraanse jongeren. Ethisch
is er geen enkel probleem, want ook de Turken hebben verdiend aan de
heropbouw van Irak na de Iraaks-Iraanse Golfoorlog van de jaren tachtig.

Niet elke Iraanse bedrijfsleider staat te jubelen over ‘de vruchten van de
oorlog’. In het Iraaks-Iraans grensgebied hebben heel wat ondernemingen
schade ondervonden. Sommige werden het slachtoffer van de Amerikaanse
bombardementen, en andere lijden onder de sluiting van de grenzen wegens de
aanhoudende Iraakse vluchtelingenstroom. Aan de legale grenshandel is een
einde gekomen, en ook smokkelpraktijken zijn in deze gevaarlijke tijden
minder populair dan voorheen.

Ook sommige Iraanse economen plaatsen vraagtekens bij de hoera-stemming van
Iraanse zakenlieden. Voor Dr Faribourz Reisdana, econoom en hoofd van de
socialistisch geïnspireerde Iraanse Schrijversbond, zijn voorspellingen van
een Iraanse economische heropleving ten gevolge van de Iraakse neergang
niet realistisch. De snelle Amerikaanse overwinning doet de internationale
olieprijzen immers dalen, waardoor ook de Iraanse olie-inkomsten sterk
verminderen. Bovendien zal de Amerikaanse regering Iran echt geen vinger
in de naoorlogse Iraakse pap gunnen. De kleine en middelgrote Iraanse
ondernemingen hebben volgens Reisdana sowieso weinig groeimarge.

De liberale econoom Ghanin Ejad benadrukt dat Iran de voorbije tien jaar
slechts voor 330 miljoen euro investeringen buiten de oliesector heeft
aangetrokken. Veel hoop op beterschap heeft hij niet: door de
anti-Amerikaanse retoriek van het religieuze leiderschap in Iran is er
weinig ruimte om naar het Westen toe vertrouwen op te bouwen. De hoogste
leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, demoniseert de VS en het VK
regelmatig in zijn redevoeringen, tot grote ergernis van de Iraanse
stedelijke middenklasse.

Ook Nasser Fakouhi, assistent-professor in het departement antropologie aan
de universiteit van Teheran, vindt dat Iran eerst zijn eigen zaakjes op
orde moet krijgen voor buitenlandse uitdagingen worden aangegaan. Hij
dringt aan op het scheppen van banenen en op de noodzakelijke politieke
hervormingen die daarvoor nodig zijn.