Inheemse vrouw op drempel van het Paraguayaans parlement

Margarita Mbyvângi werd als indianenkind op vijfjarige leeftijd verkocht aan een rijke burgerfamilie. Ze keerde terug naar haar geboortedorp, werd dorpshoofd en maakt een behoorlijke kans om zondag als eerste inheemse vrouw verkozen te worden in het Paraguayaanse senaat.

Mbyvângi staat op de tweede plaats van de senaatslijst van de linkse partij Tekojoja. Peilingen geven de partij 7,8 procent van de stemmen, wat zou moeten volstaan om twee van de 45 senaatszetels in de wacht te slepen. Meer dan 2,8 miljoen stemgerechtigde Paraguayanen kiezen zondag een nieuwe president, parlement en lokale besturen.

Tekojaja steunt voor het presidentschap de kandidatuur van de voormalige katholieke bisschop Fernando Lugo, die voorop ligt in de peilingen. De andere kandidaten zijn onder meer Blanca Ovelar, van de regerende Coloradopartij, de voormalige legerbaas Lino Oviedo, die in 1989 een staatsgreep pleegde tegen het regime van generaal Alfredo Stroessner, en de conservatieve zakenman Pedro Fadul.

Mbyvângi staat aan het hoofd van de dorpsgemeenschap van Kuêtuvy in het dichtbeboste oosten van Paraguay, bij de grens met Brazilië. Ze is ook voorzitster van de Aché-indianen, die met 1200 over zeven gehuchten verspreid leven. Ze beschouwt haar kandidatuur als “een belangrijke kans” om iets te doen voor alle inheemse gemeenschappen in Paraguay. “Het is een zware verantwoordelijkheid, en ook een uitdaging om als eerste in de politiek te gaan.”

Van de 6 miljoen Paraguayanen leeft volgens officiële cijfers 35 procent in armoede. Het zwaarst getroffen zijn de inheemse gemeenschappen, die uit 17 verschillende bevolkingsgroepen bestaan en 1,6 procent van de bevolking uitmaken. De kandidaat-senator wil vooral werk maken van en betere gezondheidzorg voor de indianen. Ook wil ze zorgen voor een meer rechtvaardige verdeling van het land, dat nu grotendeels in het bezit is van grootgrondbezitters.

Haar volk, de Aché, wat “persoon” betekent, was een van de laatste om in contact te komen met de rest van de westers geïnspireerde Paraguayaanse samenleving. In de jaren zeventig waren de Aché het slachtoffer van brutaal geweld door landeigenaars die de voorouderlijke bossen kapten om plaats te maken voor hun landerijen. Een groot deel van de indianen werd vermoord en hun kinderen werden als huispersoneel verkocht aan families van grootgrondbezitters.

Verkocht voor minder dan een dollar

Mbyvângi heeft dat aan den lijve mogen meemaken. Ze leefde met haar familie in het bos, tot ze als vijfjarige werd ontvoerd en voor 5000 guarani, wat momenteel minder is dan één euro, werd verkocht aan een familie in het departement Alto Paraná. Als twintigjarige zocht ze terug contact met haar volk en keerde ze het leven in de stad de rug toe.

Zes jaar geleden werd ze tot dorpshoofd gekozen, nadat ze zich eerst me veel moeite opnieuw de taal en de cultuur van de Aché eigen had gemaakt. “Het was niet gemakkelijk om terug te keren naar de bergen hier”, zegt Mbyvângi, “maar met de tijd ben ik het aanpassingsproces op zijn waarde beginnen schatten. De mensen hebben me met veel geduld alles opnieuw bijgebracht. Dat heeft me veel geholpen. Het was alsof ik opnieuw tot leven kwam.”

De indianenleidster stond vorig jaar aan het hoofd van een campagne om de teruggave te eisen van een stuk land van 2158 hectare in Villa Ygatimi, 360 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Asunción. Een driehonderdtal indianen kampeerde gedurende bijna drie maanden op een plein in Asunción tot ze uiteindelijk gelijk kregen van het parlement.

De mensenrechtenorganisatie International Survival  plaatste Paraguay vorig jaar in de top tien van landen waar de rechten van inheemse gemeenschappen het vaakst worden geschonden. De andere landen in de lijst zijn Indonesië, Australië, Canada, de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland, Botswana, Brazilië, Peru en Maleisië.