Inheemse volken eisen grotere stem in klimaatdebat

De bekendste deelnemer aan de inheemse klimaattop die maandag begon, is de Boliviaanse president Evo Morales. Er zijn ook waarnemers van tachtig landen aanwezig. Deelnemers moeten vanuit het conferentiecentrum maar enkele honderden kilometer vliegen om met eigen ogen te aanschouwen wat er op het spel staat. Op verschillende plaatsen in het noordpoolgebied dwingt het smelten van de permafrostbodem en het verdwijnen van beschermende ijslagen op zee hele inuït-dorpen te hervestigen.

Inuït, woudbewoners en andere inheemse volken die nog grotendeels op de traditionele manier leven “hebben het minste bijgedragen tot het probleem van de klimaatverandering, maar zullen wel bijna zeker de zwaarste gevolgen dragen”, zegt Patricia Cochran, de voorzitter van de Inuit Circumpolar Council die ook de top voorzit.

Inheemse experts

 
Maar de inheemse volken eisen ook inspraak in het klimaatdebat omdat ze zichzelf als experts beschouwen in de aanpassingvraagstukken die de wereld te wachten staan. “We hebben eeuwen van ervaring met het ons aanpassen aan het klimaat, en onze traditionele leefstijl veroorzaakt een erg lage CO2-belasting”, zegt Victoria Tauli-Corpuz, een inheemse leider uit de Filipijnen en voorzitter van het Permanent Forum over Inheemse Aangelegenheden van de VN.

De deelnemers aan de top willen een synthese maken van de bijdrage die traditionele kennis kan hebben in het voorkomen van de overmatige uitstoot van broeikasgassen en in de aanpassing aan de onvermijdelijke gevolgen van de klimaatverandering. Ze eisen ook dat ze beter betrokken worden bij de internationale klimaatonderhandelingen, die in december misschien naar een ontknoping gaan op de klimaattop in Kopenhagen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld ook de ingrijpende beschermingsmaatregelen voor bossen en de massale herbebossingsplannen die op de tafel liggen mee vorm geven.

Adviesfunctie

Inheemse volken spelen geen formele rol bij de klimaatonderhandelingen, al stuurde Bolivia eerder deze maand wel een aantal inheemse vertegenwoordigers naar voorbereidende vergaderingen in Bonn. Tauli-Corpuz vindt dat inheemse groepen een formele adviesfunctie moeten krijgen. Daar zijn echter weinig regeringen voor te vinden.

In Kopenhagen moet een vervolgovereenkomst worden goedgekeurd voor het Protocol van Kyoto, dat in 2012 afloopt. De hoop is dat meer landen zichzelf verplichten hun uitstoot van broeikasgassen verder terug te dringen, en dat er een aanpassingsfonds komt dat arme landen helpt zich te wapenen tegen toenemende hitte, wispelturige neerslag en meer stormen.     

Volgens het VN-klimaatpanel zullen onder meer de Noordpool en regenwoudgebieden zwaar getroffen worden. Daar leven net veel inheemse groepen. Wereldwijd leven er in meer dan 70 landen inheemse volken. Samen zijn die goed voor 300 tot 350 miljoen mensen, ongeveer zes procent van de wereldbevolking. Hun cultuur en spiritualiteit is meestal eng verbonden met de natuur. Dat maakt inheemse volken kwetsbaar voor de aantasting van het milieu, maar geeft hen ook de mogelijkheid als hoeders van de natuur op te treden.