India overweegt zware sancties tegen Pakistan

De aanslagen in Mumbai vorige week hebben de spanning tussen India en Pakistan sterk doen toenemen. Veel Indiase beleidsmakers nemen een hardere houding aan ten aanzien van Pakistan. Ze geloven dat Pakistaanse overheidsagentschappen, zoals het duistere Inter-Service Intelligence directorate (ISI), achter de aanvallen zitten die aan bijna 200 mensen het leven kostten.

Conservatieve commentatoren ontketenden een ware mediacampagne waarin ze vragen om in de nasleep van de aanslagen hard op te treden tegen Pakistan, door bijvoorbeeld trainingskampen van terroristen over de grens aan te vallen. Liberale stemmen verkiezen dan weer een diplomatieke oplossing.

Dinsdag liet de buitenlandminister Pranab Mukerjee weten dat er van militaire actie tegen Pakistan nog geen sprake is. Professsor Kamal Mitra Chenoy van de Jawaharlal Nehru Universiteit waarschuwt voor de gevolgen van een oorlog tussen India en Pakistan: “Elk conflict tussen beide landen kan uitmonden in een nucleaire strijd met ondenkbare verwoesting.”

New Dehli voelt de druk van de haviken en heeft de Pakistaanse ambassadeur formeel op het matje geroepen. De aanvallen werden uitgevoerd door “elementen uit Pakistan”, zo kreeg hij te horen, en “de regering verwacht dat er duchtig wordt opgetreden tegen deze elementen”. Volgens de woordvoerder van het Indiase ministerie van Buitenlandse Zaken werd de diplomaat gezegd dat “de acties van Pakistan moeten getuigen van de wil om kwalitatieve, nieuwe relaties met India te onderhouden”. India vroeg rechtuit aan zijn noorderbuur de uitlevering van de 20 meest gezochte voortvluchtigen.

Geen 9/11

Vele Indiase hardliners vinden de aanslagen een belediging voor India. Ze spreken van India’s eigen 11 september. Dat gewapende terroristen met explosieven in Mumbai ongehinderd aan land gingen en op negen plaatsen konden toeslaan, gaat er bij hen niet in. Ze verwijten de politieke leiders incompetentie en onverschilligheid inzake veiligheid, en willen dat leger en veiligheidsdienten meer inspraak krijgen bij de beslissing over de aanpak van terrorisme.

Sommige haviken focussen op de vermeende betrokkenheid van de Pakistaanse extremistische groep Lashkar-e-Taiba (LeT) bij de aanslagen, en indirect ook van Pakistaanse overheidsdiensten. De Indiase politiediensten beweren dat ze een samenzwering rond de LeT hebben ontdekt, maar volgens Pakistan is er geen bewijs van de betrokkenheid van deze extremistische groep. De LeT is opgericht en opgeleid door de het Pakistaanse Inter-Services Intelligence agency en heeft vermoedelijk sinds 1993 tal van operaties tegen Indiase troepen en burgerdoelen uitgevoerd in Jammu en Kashmir.

“Veel van de veronderstellingen van de haviken zijn fout”, weerlegt politieke wetenschapper Zoya Hasan. “De vergelijking tussen 9/11 en de aanslagen in Mumbai gaat bijvoorbeeld niet op. De context, schaal en impact zijn totaal verschillend.”

Resolutie 1373

Ook de vooronderstelling dat de betrokkenheid van de LeT perse de medeplichtigheid van het ISI of het Pakistaanse leger impliceert, wordt door vele voormalige functionarissen van de Indiase inlichtingendienst in twijfel getrokken. “We mogen niet aannemen dat de LeT nog volledig onder de controle van het ISI valt”, getuigt één van hen anoniem. Hij denkt dat de regering van de Pakistaanse (democratisch verkozen) president Zardari het vredesproces met India niet wil ondermijnen. Pakistan kan zich geen duur conflict veroorloven op een moment dat het land kampt met economische moeilijkheden en interne spanningen.

Pakistan is natuurlijk ook zelf het slachtoffer van de extremisten, denk maar aan de moord op Benazir Bhutto en de aanslag van 20 september op het Marriott hotel in Islamabad. “Maar velen betwijfelen dat Pakistan de strijd tegen de LeT wel ernstig neemt”, verklaart professor Achin Vanaik van de universiteit in Dehli. “Niettemin moet India het aanbod van Pakistan aanvaarden om te helpen bij het onderzoek naar de aanslagen.”

Zo niet, dreigen beide landen te verzeilen in een oorlog. Als India hamert op de uitlevering van de voortvluchtigen, bestaat het gevaar dat Pakistan daar geen gevolg aan geeft. India kan dat niet afdwingen.

Er is echter een vreedzame uitweg, namelijk door het geval Mumbai voor te leggen aan de VN-Veiligheidsraad, onder resolutie 1373. Daarin staat dat staten die steun verlenen aan groepen of personen betrokken bij terroristische daden of die toevlucht bieden aan terroristen of terroristische organisaties, zich aan sancties mogen verwachten. Deze multilaterale aanpak moet zeker verkend worden, maar het blijft de vraag of Indiase leiders daartoe bereid zijn.