Importheffing op film en muziek blijft heet hangijzer in Unesco

De Unesco kreeg in oktober 2003 het mandaat een bindende internationale conventie voor te bereiden om de diversiteit van culturele inhouden en artistieke expressies te beschermen. Maar de gesprekken van de voorbije twee weken hebben eerder hevige ruzie dan een consensus over het thema opgeleverd. De Unesco had nogal optimistisch gehoopt in maart een definitieve tekst klaar te hebben, om die in oktober aan haar Algemene Vergadering te kunnen voorleggen. Nu is er afgesproken dat er in mei een nieuwe gespreksronde over het thema komt.

De meeste Europese en ontwikkelingslanden - samen ongeveer 100 landen - streven naar een internationale overeenkomst die landen toelaat cultuurproducten als films, boeken en muziek te subsidiëren. Ze willen ook de mogelijkheid openhouden om de import van films, muziek en tv-programma’s te belasten. Maar de VS verzetten zich tegen dat protectionisme. Ze krijgen steun van Japan, Mexico en India.

Steen des aanstoots is artikel 19 van het geplande verdrag. Dat probeert voor culturele producten een uitzondering te verkrijgen voor de afspraken over internationale handel die binnen de Wereldhandelsorganisatie (WHO) worden gemaakt. De WHO probeert subsidies en tolmuren net zoveel mogelijk te doen verdwijnen. Het artikel betekent dat als pakweg de regering van Haïti de ontluikende audiovisuele sector in het land of een bepaalde film of muzikale productie wil subsidiëren, ze dat kan doen ongeacht andere internationale wetsbepalingen, zegt Sasha Constanza-Chock, een expert van het netwerk Communication Rights in the Information Society.

Een even controversieel voorstel dat in de Unesco circuleert, laat regeringen toe buitenlandse investeringen te verbieden als die ernstige schade (dreigen te) veroorzaken aan de diversiteit van culturele expressies”.

Frankrijk loopt voorop bij het bedenken van dergelijke beschermingsmaatregelen. Tegenstand komt in de eerste plaats van de VS. De Unesco moet zich niet bezighouden met internationaal handelsbeleid - dat blijft de bevoegdheid van de WHO”, wierp de VS-delegatie tijdens de voorbije discussie op. De VS eisten dat het begrip bescherming precies gedefinieerd zou worden in de conventie, om te verhinderen dat het invoeren van handelsbelemmeringen een aanvaard onderdeel zou worden van de cultuurpolitiek die landen voeren. Die bezorgdheid lijkt sterk geïnspireerd door de standpunten van de Motion Picture Association of America, de belangenorganisatie van de Amerikaanse filmindustrie. De nieuwe directeur van de vereniging, Dan Glickman, waarschuwde onlangs dat de bescherming van culturele diversiteit geen excuus mag vormen om nieuwe handelsbarrières op te werpen.

In 2001 had de Unesco een niet-bindende resolutie aanvaard die de culturele diversiteit erkent als erfenis van de mensheid. De VS maakten toen geen deel uit van de organisatie; ze hadden de Unesco in 1984 verlaten. De VS keerden in 2003 terug, net voordat de Algemene Vergadering directeur-generaal Koïchiro Matsuura opdroeg een conventie over het behoud van de culturele diversiteit voor te bereiden.

Een ontwerp van juli vorig jaar definieert literatuur, het uitgeven en drukken, muziek en opvoeringen, visuele kunsten, ambachtelijke productie, design, architectuur, audiovisuele en nieuwe media en de culturele erfenis als cultuurgoederen die bijdragen aan culturele diversiteit en daarom bescherming nodig hebben.

Sommige ontwikkelingslanden als India en Mexico hebben al een sterke culturele productie, maar in de meeste landen in Afrika, Latijns-Amerika en de Cariben is dat niet het geval, zegt een diplomaat uit de Cariben. Voor die landen is overheidssteun van films, muziek en audiovisuele producties cruciaal. (PD/ADR)