NSA-experts: 'Iedereen zijn privacy is eraan'

Matthew M. Aid is auteur van twee gezaghebbende boeken over het National Security Agency: Intel Wars: The Secret History of the Fight Against Terror en The Secret Sentry, the definitive history of the National Security Agency. Over dat laatste boek zei onderzoeksjournalist Seymour Hersh (The New Yorker): ‘Dit is gewoonweg het meest informatieve boek dat ooit is geschreven over de interne bureaucratische strijd en de externe operaites van de NSA. Matthew Aid is onze leidende expert over de dienst.’

Duncan Cambell volgt al sinds midden jaren zeventig de schimmige wereld van geheime diensten. In 1998 onthulde hij het bestaan van Echelon, het programma waarmee de NSA samen met de inlichtingendiensten van vier andere Engelstalige landen wereldwijd satellietcommunicatie onderschept. Achter de schermen speelde hij ook een belangrijke rol in het offshore leaks-dossier van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ).

Jullie volgen de NSA al een hele tijd van nabij. Wat is voor jullie het meest onthullende dat Edward Snowden tot nu toe naar buiten heeft gebracht?

Matthew Aid: Het belangrijkste nieuws voor mij is hoe enorm omvangrijk de NSA-capaciteit om signal intelligence (gsm- en internetverkeer in de vorm van nulletjes en eentjes, kc) te intercepteren en verwerken is geworden sinds 9/11. Dertien jaar geleden had de NSA nog moeite om toegang te krijgen tot het communicatieverkeer van de wereld omdat ze te weinig aandacht had besteed aan glasvezelkabels, het internet en gsm’s. Dat is vandaag duidelijk niet langer het geval.

De NSA intercepteert en exploiteert al die bronnen  nu wel actief –en een hoop andere daarbovenop. Blijkbaar haalt ze er zeer goede inlichtingen uit. De omvang van het materiaal dat de NSA opvangt, is enorm en neemt snel toe. Toch slaagt de NSA er vandaag blijkbaar in – dankzij nieuwe softwaretechnologie speciaal ontworpen om massadata te verwerken en analyseren– om door al dat materiaal heen te gaan en er precies uit te halen wat van waarde is voor inlichtingenwerk. Dat is toch wel verrassend, gezien de gigantische massa aan informatie. Het aantal en de omvang van de NSA-computerdatabanken zijn werkelijk duizelingwekkend.

Campbell: De mogelijkheid om informatie te analyseren en er resultaten uit te halen, wordt elke dag aangetoond wanneer we Google gebruiken. Google-indexen produceren resultaten in milli-secondes. Stel je hetzelfde voor, maar dan toegepast op onze privé-communicatie. We weten intussen dat de NSA-versie van Google niet alleen in staat is om al onze communicatie internationaal te scannen, maar ze gebruikt ook dezelfde soort code als Google.

Het meest verrassende materiaal dat Snowden onthulde, is voor mij dat het hele internet wordt gemonitord via internationale glasvezelkabels én dat een grote hoeveelheid data gedurende dagen of zelfs maanden wordt bewaard. Om vervolgens te kunnen jagen op eender welk doelwit dat de interesse wegdraagt. Dat verandert ons beeld en begrip van surveillance. Systematisch slaan ze info op over alle telefoongesprekken en internetgesprekken wereldwijd – de zogenaamde metadata. Dat is enorm belangrijk.

Wat is de impact van die NSA-surveillance op Belgische burgers? Is het echt zo dat de Amerikanen elke e-mail, elk telefoongesprek en elk Facebook-bericht kunnen onderscheppen?

Matthew Aid: Het is onmogelijk om met enige mate aan zekerheid aan te geven wat precies de impact is van de massieve en groeiende surveillance-mogelijkheden van de NSA. Dat geldt trouwens niet alleen voor de Belgen maar ook voor alle andere burgers in de wereld. De technologie om signal intelligence te verzamelen en analyseren is duidelijk geëvolueerd tot op een niveau waarin het mogelijk is om  de meeste e-mails (waaronder Hotmail en Gmail), Skypegesprekken, sms’jes enzovoort in te zamelen afkomstig van eender welk doelwit in de wereld. Dat lijkt in ieder geval zo te zijn voor Iran, Afghanistan en andere prioritaire doelwitten van de Amerikaanse inlichtingengemeenschap.

Het is misschien een schrale troost, maar ik heb niet de indruk dat België erg hoog staat op de prioriteitenlijst van de geheime diensten van de Verenigde Staten.

Campbell: De veronderstelling is dat elke e-mail en elk telefoongesprek –zeker alles dat internationaal passeert– toegankelijk is en dat de metadata universeel beschikbaar zijn. Wat de inhoud betreft, is ook een groot deel beschikbaar. De vraag is wat eruit wordt gepikt, wie daar toezicht op houdt, en welke straffen of andere gevolgen dan uit die keuzes voortkomen.

We moeten ons dus wel degelijk zorgen maken?

Campbell: Het concept dat privé-communicatie privé blijft zolang je maar geen Belgische wetten overtreedt, is compleet vernietigd door de recente onthullingen. Iedereen zijn privacy is eraan. Sommige mensen vinden dat misschien niet erg. Dat is dan hun zaak.

Bent u verbaasd over de nogal lauwe reactie van de EU op het spionageschandaal? Straffe verklaringen, dat wel, maar de onderhandelingen over een VS-EU-vrijhandelsverdrag lopen gewoon door.

Matthew Aid: Neen, die milde reactie verbaast me niet. Ondanks de publieke commentaren van Europese leiders over de afluisterpraktijken van de NSA, ben ik er vrij zeker van dat zowat alle Europese inlichtingendiensten zich bewust waren van het gevaar van elektronisch afluisteren – net omdat de pers voorafgaand aan Snowdens onthullingen zeer uitvoerig heeft bericht over Chinese en Russische spionageactiviteiten in West-Europa.

Hoewel ze waarschijnlijk de details niet kenden, zijn een aantal Europese geheime diensten – zoals de BND in Duitsland en de DGSE in Frankrijk– volledig vertrouwd met de afluistercapaciteiten van de NSA. Dat is meteen ook de reden waarom Amerikaanse inlichtingenofficieren hier in Washington meer dan een beetje verbaasd zijn over de intensiteit van de kritiek die Washington de voorbije twee maanden te slikken kreeg vanuit Berlijn en Parijs.

Meer info over Aid en Campbell leest u op http://matthewaid.tumblr.com en www.duncancampbell.org. De interviews met Aid en Campbell gebeurden afzonderlijk. Vervolgens zijn de antwoorden samengevoegd in bovenstaande tekst.