Hoop drijft vluchtelingen terug naar Darfoer

Sinds het begin van de oorlog zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. De Soedanezen die nu terugkeren vormen daarvan maar een kleine fractie, maar het is wel een opvallend hoopgevend signaal voor de regio. “Het is ongelooflijk”, zegt Dysane Dorani, hoofd van de VN-vredesmissie voor het westelijke deel van Darfoer. “De mensen komen samen. Het doet me denken aan Libanon na de burgeroorlog.”

Recente ontwikkelingen

Honderdduizenden Soedanezen uit Darfoer vluchtten naar Tsjaad toen de beruchte Janjaweed, een bewapende Arabische militie, op het platteland in Darfoer duizenden burgers afslachtte in een systematische etnische zuivering. Sinds berichten dat de Janjaweed het gebied hebben verlaten de vluchtelingenkampen bereikten, beslisten al tienduizenden vluchtelingen om huiswaarts te keren. Ook het vredesakkoord met Tsjaad is een van de meest voor de hand liggende verklaringen voor de recente ontwikkelingen.

Westerse hulporganisaties proberen van de situatie gebruik te maken om meer middelen vrij te maken voor herstel in plaats van noodhulp. Organisaties trachten pioniers te bevoorraden met de goederen die ze nodig hebben om naar huis te gaan en er te blijven, zoals zaden, waterputten, ploegen en het organiseren van workshops om zelf ploegen te bouwen.

Ook de dood van Moe’ammar al-Khaddafi heeft de toestand in de regio beïnvloed. Khaddafi leverde wapens aan de rebellen uit Darfoer. Door het beëindigen van de steun zijn de rebellen  verzwakt, en zijn sommigen meer bereid tot onderhandelingen. Dit blijkt ook het vredesakkoord dat door de regering en een rebellengroep werd ondertekend.

Toekomst

Lang niet alle problemen in Darfoer zijn daarmee opgelost. Meer dan twee miljoen mensen zitten nog altijd vast in vluchtelingenkampen, en er zijn nog steeds rebellengroepen die blijven vechten. Maar tegelijkertijd voelen verschillende mensen de sfeer van verandering, en riskeren ze hun leven en dat van hun kinderen door de relatief veilige omgeving van de kampen te ruilen voor de dorpen en huizen waar verschillende van hun geliefden zijn vermoord.

“Het is een vroege uiting van een grotere trend”, verklaart François Reybet-Degat, hoofd van het VN-bureau voor vluchtelingen. “Er zijn inderdaad nog steeds bronnen van onveiligheid, maar in het algemeen is de situatie verbeterd”. De Verenigde Naties zullen binnenkort bezoeken aan Darfoer organiseren voor vluchtelingen in Tsjaad, zodat mensen de situatie in hun oude dorp kunnen gaan opmeten.

Abdallah Mohamed Abubakir, een Soedanese boer, is net met zijn familie teruggekeerd naar Darfoer. “Het leven is niet fantastisch, maar het wordt beter”, besluit hij.

Sommige mensen zullen waarschijnlijk nooit meer naar huis terug willen. Het optimisme over het recordaantal mensen dat terugkerert wordt getemperd door het besef dat de wildgroei aan vluchtelingenkampen waarschijnlijk nooit helemaal zal verdwijnen. Verschillende analisten zien de gigantische kampen transformeren in permanente sloppenwijken rond de stedelijke centra van Afrika.