Hongerige bijen krijgen 'asiel' in Duitse steden

Op 15 juli brachten zes Duitse imkers 30.000 bijen naar München. Ze deden dat in een poging om hun bijen niet in contact te laten komen met genetisch gewijzigde maïs in de buurt van hun dorp Kaisheim, zo’n tachtig kilometer van München. “Als ze in contact komen met de genetisch gewijzigde maïs, en hun honing is daardoor aangetast, mogen we die niet meer verkopen”, verklaart Karl Heinz Bablock, één van de zes imkers die hun bijenkorven verhuisden. In Duitsland zijn transgene gewassen legaal, maar de oogst ervan is verboden voor menselijke consumptie.
Eerder dit jaar dienden Bablock en enkele collega’s bij een rechtbank in Augsburg een klacht in tegen de teelt van de transgene gewassen. De rechter oordeelde in mei dat de imkers met hun korven moesten uitwijken, aangezien de gewassen wettelijk toegestaan zijn.
Monocultuur
De bijen zullen tot het einde van de zomer in München blijven, verklaart Thomas Radetzki, directeur van de Zuid-Duitse imkervereniging Millifera. “Tegen half augustus is de bloeiperiode van maïs voorbij en kunnen de bijen terug naar huis.”
Overal in Duitsland worden bijen verhuisd. “Maar in sommige regio’s, zoals Brandenburg rond Berlijn, is het bijna onmogelijk om te ontsnappen aan genetisch gemanipuleerde gewassen”, denkt Radetzki. “Ze zijn overal, en de bijen komen er op de één of andere plaats toch mee in contact.”
Niet alleen transgene gewassen bedreigen de beestjes, ook het overwicht van de monocultuur in de landbouw dwingt de bijen een veilig onderkomen in de stad te zoeken. “Die teeltwijze berooft hen van hun natuurlijke habitat”, stelt Peter Rozenkranz, entomoloog aan de universiteit van Stuttgart. “Na enkele vette weken in de lente, dreigen de bijen te verhongeren omdat er later in het jaar bijna nergens bloemen in bloei staan.”
Volgens Rozenkranz zijn bijna alle insecticiden en pesticiden, die overvloedig worden gebruikt bij monocultuur, dodelijk voor bijen. Imkers in de federale staat Baden Wurttemberg deden in mei melding van honderdduizenden dode bijen. Ze achten clothianidine, een chemische stof die maïszaden tegen larven moet beschermen, verantwoordelijk.
Voedseltekort
Het stadsleven is er voor bijen aantrekkelijker op geworden. “Tegenwoordig hebben de parken en de tuintjes een gevarieerde vegetatie, die bloeit over een periode van enkele maanden”, legt Rozenkranz uit. “In de steden hoeven bijen slechts enkele honderden meters te vliegen, van een park over een balkon tot een binnentuin, om zoete bloemen te vinden. En die zijn doorgaans insecticidevrij”, voegt hij eraan toe.
De uitroeiing van bijen is al jaren aan de gang, zegt Rosenkranz. In 2007 stierf bijna een derde van de totale Duitse bijenpopulatie. Nu staan 330 wilde bijensoorten, op een totaal van 550, geregistreerd als bedreigd. Soortgelijke massale bijensterfte vond ook in andere landen plaats, vooral in VS. Daar stierven in sommige staten in 2007 tot 70 procent van de bijen in onopgehelderde omstandigheden.
Bijen bestuiven gewassen waar groeten, fruit en noten aan groeien. Hun verdwijning heeft dan ook ingrijpender gevolgen dan enkel honingschaarste. Het zal ook tot voedseltekorten leiden, als bijen niet meer voor bestuiving van gewassen zorgen.