Hoge voedselprijzen zijn tweesnijdend zwaard voor Latijns-Amerika

Het is de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) die in een vrijdag gepubliceerd rapport waarschuwt dat de nu al hoge voedselprijzen in Latijns-Amerika verder kunnen stijgen en extreem wisselvallig kunnen blijven.

Hogere importrekening

Voor belangrijke exporteurs van landbouwgewassen als Argentinië, Brazilië en Mexico is dat goed nieuws: zij zullen meer geld binnenkrijgen. Landen als Bolivia, Chili en Peru kunnen de hogere importrekening betalen met de winst die ze halen uit de uitvoer van olie, gas en ertsen, die ook duur blijven. Maar voor de landen in Centraal-Amerika zullen de prijsstijgingen hard aankomen.

In Guatemala bijvoorbeeld is de voedselsituatie nu al zorgwekkend. Volgens VN-cijfers is de helft van de bevolking er arm; 17 procent moet zelfs rondkomen met minder dan een euro per dag. Volgens Rony Palacios van Redsag, een netwerk van Guatemalteekse organisaties die rond voedselsoevereiniteit werken, pakt de regering de kern van het probleem niet aan. Vroeger produceerde Guatemala genoeg maïs, tarwe en rijst om de binnenlandse vraag te dekken, maar door de handelsverdragen die het land met sterkere landbouwproducenten sloot, is dat nu niet meer het geval.

Guatemala was dan ook een van de landen die zwaar getroffen werden door de eerste golf van prijsstijgingen voor voedselgewassen in 2008. Sinds juni vorig jaar stijgen de prijzen opnieuw, en in augustus 2010 lagen ze zelfs hoger dan in 2008. In augustus dit jaar waren de voedselprijzen in Latijns-Amerika volgens de FAO nog eens 36 procent hoger dan een jaar geleden. Tarwe kost zelfs 62 procent meer, maïs is 104 procent duurder.

52 miljoen hongerlijders

De verslechterende situatie in landen als Guatemala zou het aantal hongerlijders in het continent weer kunnen doen stijgen. Vorig jaar hadden volgens de FAO 52,5 miljoen inwoners van Latijns-Amerika en de Caraïben niet genoeg te eten. Dat waren er 600.000 minder dan in 2009, een gevolg van maatregelen die in verschillende landen werden getroffen.

Maar sommige landen boeken meer succes dan andere. Brazilië wordt algemeen beschouwd als de kampioen in de strijd tegen de honger. De voormalige president Luiz Inácio Lula da Silva (2003-2010) lanceerde kort na zijn aantreden een Nul Honger-plan, dat door zijn opvolgster Dilma Rousseff wordt voortgezet onder de naam ‘Brazilië zonder Extreme Armoede’. Sinds vorig jaar is het recht op voldoende eten bovendien opgenomen in de Braziliaanse grondwet.

Meer hulp voor kleine boeren

In veel landen is honger vooral een probleem op het platteland, omdat kleine boeren te weinig verdienen om te investeren en voorraden aan te leggen die kunnen worden aangesproken bij misoogsten. Arme boeren kunnen profiteren van de hogere voedselprijzen, maar daarvoor moeten beleidsmakers wel de nodige voorwaarden schappen. Er zijn maatregelen nodig om de productiviteit van kleine familiale landbouwbedrijven op te voeren en de boeren meer toegang te bieden tot interessante markten. Critici zeggen dat die maatregelen in sommige landen achterwege blijven omdat politici alleen oog hebben voor de exportlandbouw.