Hoeveel vrouwen zullen nog verkracht worden in Congo?

Meer dan vijf miljoen mensen kwamen al om in de Congolese burgeroorlog na het vertrek van dictator Mobutu Sese Seko in 1997. De 17.000 man sterke VN-vredesmacht, de grootste ooit, is al sinds 2000 in het land , maar Congo is even groot als West-Europa en telt weinig wegen.
Ondanks het vredesakkoord dat rebellengroepen en de regering een jaar geleden tekenden, zijn er opnieuw duizenden vrouwen en meisjes verkracht in Oost-Congo, aan de grens met Rwanda en Oeganda. De regio is rijk aan coltan en andere kostbare mineralen, zowel de belangrijkste oorzaak als de financieringsbron van het conflict. In juli zijn de gevechten daar weer opgeflakkerd en moesten opnieuw honderdduizenden mensen op de vlucht.
Unicef, het VN-Kinderfonds, en V-Day, de internationale beweging tegen het geweld tegen vrouwen en meisjes, zamelen vanaf deze week geld in om in Bukavu (in de provincie Zuid-Kivu) een dorp te bouwen voor de slachtoffers van verkrachting. “Niemand is daar veilig ”, zegt Unicef-directeur Ann Veneman. “Alledaagse taken zoals water halen stellen die vrouwen en kinderen aan enorme gevaren bloot.”

Eerst mannen doden?

V-Day werd gelanceerd in november 2007 onder impuls van Eve Ensler, auteur van ‘The Vagina Monologues’, en kreeg ondertussen navolging in 60 landen. De campagne geeft de Congolese vrouwen hoop, zegt gynaecoloog Denis Mukwege, stichter en directeur van het Panzi-ziekenhuis in Bukavu. De voorbije tien jaar hebben de Congolese vrouwen herhaaldelijk hulp gevraagd aan de internationale gemeenschap, zegt hij. “Maar soms lijkt het alsof men het niet hoort. Is het omdat het vrouwen zijn? Moeten er eerst mannen gedood worden om de andere mannen wakker te schudden?”
Mukwege voert minstens 10 fistula-operaties per dag uit in zijn ziekenhuis. Tot dusver heeft hij 24.000 vrouwen behandeld. De capaciteit van zijn ziekenhuis is beperkt. “De lijst van niet behandelde vrouwen is lang. We hebben zeker vijf of zes nieuwe ziekenhuizen nodig in de regio.”
De VN schatten dat er sinds het begin van de oorlog in Congo 200.000 tot 300.000 vrouwen en meisjes zijn verkracht. Mukwege vermoedt dat het werkelijke aantal nog veel hoger ligt, wellicht meer dan een half miljoen.

Bloed aan onze handen

Eve Ensler heeft Oost-Congo bezocht. Nergens ter wereld is het geweld tegen vrouwen zo groot, zegt ze.
“In het Westen halen we allemaal voordeel uit de Congolese grondstoffen. We gebruiken gsm’s en Play Stations en dus hebben we eigenlijk bloed aan onze handen. We moeten ervoor zorgen dat de mensen dit inzien.” Coltan is een zeldzaam metaal dat onder meer in gsm’s, dvd-spelers, computers, digitale camera’s, videospelletjes en airbags gebruikt wordt.
De Verenigde Naties beginnen de omvang van het probleem in te zien maar zouden er een prioriteit moeten van maken, vindt Ensler. “Het zit allemaal onder een grote hoeveelheid protocol verscholen, allerlei 1325’s en 1820’s (resoluties van de VN-Veiligheidsraad), die vaak niet worden toegepast. Ik denk dat we nog steeds met een zeer patriarchaal instituut te maken hebben dat de belangrijkheid van vrouwen en de rol van vrouwen in de wereld nog niet begrepen heeft.” Ze vraagt dan ook meer vrouwen op sleutelposities in de VN.