Groene jongens in Afrika

‘De Afrikaanse bevolking is traditioneel nauw verbonden met de natuur. De massale ontbossing doet culturele gewoontes verloren gaan. De sterke vervuiling brengt problemen en ziektes teweeg. Milieuproblemen hangen hier nauw samen met culturele, sociale en economische problemen.’
Jean Nke Ndih is voorzitter van de groene partij in Kameroen en een van de grondleggers van de ecologische beweging in Afrika.
Nke Ndih: ‘Zelf ben ik opgegroeid in een klein dorpje tussen de bossen. We leefden er in sociale harmonie en in evenwicht met de natuur. Yaoundé, waar ik naartoe ging om te studeren, betekende een schok voor me. Ik besefte dat de exploitatie door westerse ondernemingen hele bossen en dorpen in het zuiden bedreigde. In het noorden van Kameroen is verwoestijning een reële bedreiging, net als in Libië, Algerije, Mali, Niger en Tsjaad. Ook de toxische afvalstoffen die Europa hier dumpt, vooral in Benin en Guinee, zijn een groot probleem. En dat alles heeft natuurlijk zijn weerslag op de bevolking.’
De meeste Afrikaanse milieubewegingen ontstonden begin jaren negentig, toen het meerpartijenstelsel in Afrika opkwam. In bijna ieder Afrikaans land is intussen wel een groene partij te vinden. ‘De Kameroense democratie is de Belgische niet’, zucht Jean, maar hij blijft optimistisch. ‘We kunnen wel degelijk invloed uitoefenen. Dat bleek in het dossier over de aanleg van de oliepijpleiding die heel Kameroen doorkruist richting Tsjaad. Een gevaarlijk project, want als de leiding breekt, raakt de Kameroense bodem vervuild met petroleum. De regering, de Wereldbank en uiteraard de belanghebbende bedrijven, geleid door Exxon, steunden het project. Onze mobilisatie van milieu- en mensenrechtenbewegingen heeft geleid tot de heroverweging van de plannen. Veel van onze strijdpunten zijn opnieuw bekeken.’
Jean toont foto’s die de verschillende milieuproblemen in Kameroen illustreren: verwoestijning, erosie, stadsvervuiling, wilde dieren die door de ontbossing naar de dorpen komen, landbouwproblemen, vervuild water. Het is een fototentoonstelling die van dorp tot dorp de boodschap moet overbrengen. ‘We willen vooral jongeren en vrouwen bereiken’, zegt Jean. ‘Jongeren zijn de toekomst en vrouwen brengen meestal het huisvuil samen. Twintig jaar geleden gingen ze nog met een mand naar de markt, vandaag dragen ze hun boodschappen in plastic zakken -iedere dag, want er is niet genoeg geld om inkopen voor een hele week te doen. Er waaien miljoenen plastic zakken rond in de steden.’
Jean Nke Ndih is zich nu in Louvain-la-Neuve aan het bijscholen. Met een BTC-beurs volgt hij een opleiding Ontwikkeling-Milieu-Samenleving. Hij houdt ook nauw contact met westerse groene bewegingen. ‘De toekomst van het Afrikaanse milieu ligt immers in internationale onderhandelingen. Ons continent ondergaat de druk van het Noorden en de internationale instellingen. Vooral de Wereldbank legt de Afrikaanse landen maatregelen op die geen rekening houden met het milieu. We worden ook gevraagd mee te doen met het Kyotoprotocol: in principe zijn er genoeg bomen om de uitlaatgassen op te vangen, maar die bossen zijn ondertussen wel in handen van westerse ondernemingen. Ook de lokale cacaoboeren kappen bos om hun product te verbouwen, maar door de neerwaartse internationale prijsdruk moeten ze steeds meer kappen en verbouwen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Het milieu wordt bedreigd omdat ook de arme samenlevingen grondig in het systeem van globalisering vastzitten.’