Georchestreerde sloppenwijkoorlog stelt Haïtiaanse president Préval op de proef

Het is ongemakkelijk stil in Grand-Ravine, een wijk in de hoofdstad Port-au-Prince die uitkijkt op de kalme baai. Metalen schuren en betonnen krotten zijn uitgebrand; op het pad naar deze tegen een heuvel geschurkte sloppenwijk kleeft bloed.

Honderden krotwoningen in Martissant, het zuidelijke deel van Port-au-Prince, liggen er zo bij: uitgebrand en verlaten. Dagelijks zakt een stroom mensen af naar het stadscentrum, op de vlucht voor het geweld. Hun weinige bezittingen dragen ze op het hoofd.

De meeste vluchtelingen weten niet wie dit hen heeft aangedaan, laat staan waarom. “Ze schoten op iedereen. Ze hebben ons huis in brand gestoken. Ik weet niet waarom”, zegt Marie Julien, een 44-jarige moeder van zes kinderen die moest vluchten uit de wijk Grand-Ravine.

Sommige bewoners vermoeden dat bendes uit de sloppenwijken Ti Bois en Déscartes een campagne hebben opgezet om het gebied te zuiveren van aanhangers van Haïti’s voormalige president, Jean-Bertrand Aristide. Die werd in februari 2004 afgezet na een gewapende revolte en straatprotesten. Na verkiezingen in februari dit jaar werd René Préval verkozen tot nieuwe president.

Maar ook in de buurten Ti Bois en Déscartes hebben de bewoners schrik, en wel voor de bendes uit Grand-Ravine. “Ze steken onze huizen in brand en vermoorden onze mensen met geweren en machetes”, klinkt het ook hier. Bewoners van de wijken tonen foto’s met minstens zes bebloede lijken die volgens hen door bendes uit Grand-Ravine zijn omgebracht.

De laatste twee weken zijn zo minstens 30 mensen gedood, en waarschijnlijk ligt het totale cijfer nog een stuk hoger. Noch Haïti’s politie noch de 6.500 man sterke VN-vredesmacht (Minustah) lijken het geweld te kunnen doen stoppen.

“In juni begon de situatie in Martissant te verergeren”, herinnert Pierre Esperance, directeur van de mensenrechtenorganisatie Réseau de Défense des Droits Humains, zich. Eind juni stuurde zijn organisatie een brief naar de Haïtiaanse premier Jacques Edouard Alexis. De mensenrechtengroep wees de premier op het geweld, en waarschuwde hem het niet tot “een heuse buurtoorlog” te laten komen, zoals ook vroeger al meermaals het geval is geweest.

Verschillende districten in Port-au-Prince hebben een bloedige voorgeschiedenis van gewelddadige conflicten tussen bendes en de politici die als hun beschermheer optreden. Sommige observatoren zien ook deze opstoten van geweld als een directe uitdaging aan het adres van Préval en van het veiligheidsteam waarmee hij zichzelf heeft omringd. “President Prévals wittebroodsweken waren kort en het lijdt geen twijfel dat er bepaalde mensen hem liever zien mislukken”, zegt een Haïtiaanse zakenman die Préval gunstig gezind is.

De reden voor die tegenstand ligt volgens de zakenman bij Prévals politiechef Mario Andresol. “Andresol is de boel in het criminele milieu een beetje aan het opkuisen. Sommigen van hen zeggen daartegen: ‘over mijn lijk’.

Haïti’s politiechef Mario Andresol staat bekend als een integer man en dat is bij de Haïtiaanse politie een zeldzaamheid. Tijdens Prévals eerste ambtstermijn diende hij als hoofd van de gerechtelijke politie. In die periode onderzocht hij enkele belangrijke moorden. In zijn carrière bij de politie overleefde hij twee aanslagen en een maand gevangenschap onder president Aristide. Na zijn vrijlating ging hij in ballingschap naar Florida. Pas vorig jaar kwam hij terug om de politie te gaan leiden.

De bevolking van Martissant is ongewild in het midden van de machtsstrijd beland. De sloppenwijkbewoners zijn de weerloze slachtoffers van een gevecht dat ze niet wilden, en dat ze evenmin kunnen doen stoppen. (JV/PD)