Rafah is een symbool geworden voor de Palestijnen in Gaza, schrijft Amira Howeidy in de Egyptische krant
Al-Ahram. ‘Het is voor hen de enige deur naar de wereld die nìet wordt gecontroleerd door bezetter Israël.’ De grensdoorgang is vandaag uitgegroeid tot de ultieme testcase in de Gaza-oorlog. Egypte speelt daar willens nillens een cruciale rol in, en moet het pleit beslechten met drie partijen: Hamas, Israël en de Fatah-gecontroleerde Palestijnse Autoriteit.
Egypte werkt zich in het zweet om daarbij ook zijn eigen publieke opinie in steden als Caïro zoet te houden. President Hosni Mubarak verwijst steevast naar het grensakkoord van 2005, overeengekomen met Israël en de Palestijnse Autoriteit. Alleen, het grensakkoord liep een jaar later af –het jaar van de “Hamasverkiezingsvictorie”.
Dat akkoord werd niet meer hernieuwd en is dus niet rechtsgeldig, zeggen kritische commentatoren in Egypte. Bovendien ondertekende Egypte de Vierde Conventie van Genève, en dat is nog een veel zwaarder juridisch argument, aldus de critici. Die bepaalt dat Egypte zich moet houden aan de humanitaire bescherming van burgers tijdens oorlogstijd en vreemde bezetting. Egypte is dus in strijd met het internationaal recht.
‘Dat klopt’, bevestigt Koen De Groof, deskundige internationaal recht bij Broederlijk Delen. ‘Artikel 59 van de Vierde Conventie van Genève bepaalt dat wanneer een bezet gebied onvoldoende bevoorraad is, de bezettende macht hulpacties voor de burgers moet toestaan. Alle staten die de Conventie geratificeerd hebben, alle staten ter wereld, moeten de vrije doorvoer van deze humanitaire zendingen toestaan.’
Schending humanitair recht
‘Egypte verhindert of bemoeilijkt zwaar de acties van humanitaire organisaties die vanuit Egypte hulp willen bieden. Alles wijst er dus op dat Egypte daarmee het internationaal humanitair recht schendt. De politieke of procedurele redenen die Egypte inroept om hulp te blokkeren zijn onaanvaardbaar en onwettig. Wanneer Israël zijn verplichtingen jegens de Gazaanse burgers niet nakomt, moeten andere landen alles doen om hulpacties te faciliteren. Egypte, het enige buurland van de Gazastrook naast Israël, draagt daarbij een bijzondere verantwoordelijkheid’, zegt De Groof.
Egypte werd vorige week ook door de Antonio Guterres, Hoog Commissaris van de VN voor de vluchtelingen (UNHCR), onrechtstreeks op de vingers getikt. Guterres herinnerde de buurlanden van Gaza aan hun verantwoordelijkheid om burgers op de vlucht voor het geweld bescherming te bieden en de grenzen te openen. En ook daar handelt Egypte in strijd met het internationaal recht, zegt De Groof. ‘Egypte heeft zowel het VN-Vluchtelingenverdrag als de Vluchtelingenconventie van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid geratificeerd. Dat laatste verdrag verbiedt de staten die ondertekenden om personen die op de vlucht zijn voor oorlogsgeweld aan de grens te weigeren.’
Wanneer Israël zijn verplichtingen jegens de Gazaanse burgers niet nakomt, moeten andere landen alles doen om hulpacties te faciliteren.
Hoopgevende onderhandelingen
Commentatoren zeggen dat de recente onderhandelingen voor een staakt-het-vuren in Egypte met Hamas en Israël hoopgevend zijn. Hamas zou zijn standpunten voor het eerst afgezwakt hebben. Hamasleider Khaled Meshal liet echter weten dat Hamas onbuigzaam bij zijn vier eisen blijft: de agressie moet stoppen, de Israëlische troepen moeten zich uit Gaza terugtrekken, de belegering aan de grenzen moet stopgezet worden en alle grensdoorgangen in Gaza moeten heropend worden, om te beginnen die van Gaza.
Israël ziet zeker wat in het inzetten van de Palestijnse Autoriteit aan de grenzen, liet een Israëlische defensieambtenaar in de Newyork Times optekenen. Maar gezien de enorme kloof met Hamas èn de verzwakte positie van Fatah lijkt dat zo goed als uitgesloten.
De ambtenaar schoof wel een nieuw idee naar voor. Een mogelijke oplossing is om een onafhankelijk Palestijns grenscontroleagentschap te installeren, geleid door een figuur die aanvaardbaar is voor zowel Fatah als Hamas.
Lees ook: