Gabonezen worden ziek van nepmedicijnen

In Gabon hebben alleen apothekers het recht om geneesmiddelen te verkopen. Maar op straat is daar niks van te merken. Pommades, pillen en ander wondermiddelen vormen een aparte afdeling in het rijk gevulde beeld van straatverkopers in de Gabonese hoofdstad. Iedereen koopt ze, en neemt de risico’s erbij.

Volgens het Gabonese ministerie van Volksgezondheid verdienen de fabrikanten van nepmedicijnen in Afrika 10 tot 15 miljard dollar per jaar. Nepmedicijnen hebben de laatste maanden al maagproblemen, nierblokkades en verschillende sterfgevallen veroorzaakt”, zegt Isabelle Mboumba, een apotheker bij één van de bekendste ziekenhuizen van Libreville.

De dokters in het ziekenhuis merken weinig van het verbod dat André Dieudonné Berre, de burgemeester van Libreville, enkele weken geleden heeft uitgevaardigd. De verkoop van medicijnen door straatverkopers is illegaal wegens te gevaarlijk, ordonneerde de burgemeester.

Isabelle Mboumba en haar collega, de kinderarts Obame Moyo, zien nog steeds even veel slachtoffers binnenstromen. Neem Pierre Gotta, een inwoner uit Libreville. Hij liep onherstelbare schade op door een huidsverblekingscrème - een populair goedje in Gabon. De verlichtingscrèmes hebben mijn huid geruïneerd, en de dokters zeggen dat het niet meer goed komt”, zegt Gotta. Ursule Bouassa, een andere patiënt, heeft al even veel spijt. Ik heb placenta gekocht op de markt om mijn haar te doen groeien. Maar drie maanden later viel mijn haar altijd uit als ik het kamde. Nu is het beter, maar mijn hoofdhuid blijft pijnlijk.

Het is echt een gezondheidsrisico om nepmedicijnen in te nemen, zegt Moyo. Vooral voor kinderen. Namaakmedicijnen komen in drie soorten, legt de pediater uit. Je hebt medicijnen die geen actieve bestanddelen bevatten, je hebt de groep waarvan de houdbaarheidsdatum is verstreken en je hebt de kwakzalfmiddelen. Die laatste groep is veruit de gevaarlijkste. Als mensen geen toegang hebben tot een dokter beginnen ze zichzelf van alles voor te schrijven. Dat lijkt hen een betere optie dan uit te zieken. De risico’s nemen ze erbij.

Het verbod van Berre lijkt de handel niet te kunnen stoppen. Antibiotica blijven onbetaalbaar voor de meeste inwoners van Gabon. De geneesmiddelen die in de apotheek verkocht worden, kosten op straat maar de helft. Bovendien ligt voor 46 procent van de Gabonezen de dichtstbijzijnde dokter, apotheker of ziekenhuis op meer dan een uur afstand. De mensen kopen gewoon de geneesmiddelen waar ze te vinden zijn: op straat, zegt Samuel Ndong, een verpleger. En die middelen zijn nep, zo eenvoudig is dat.

In 1987 stelde het Gabonese ministerie van Volksgezondheid samen met het VN-Kinderfonds Unicef een lijst van essentiële medicijnen op. De bedoeling was om ze gratis te verdelen in openbare ziekenhuizen en gezondheidscentra. Van dat voornemen is in het openbare gezondheidsnet niets te merken. Kwatongen beweren dat de voorraden er wel zijn, maar dat ze worden verkocht aan - juist - de straatventers. (MM/ADR)