Fossiele brandstoffen wakkeren Turks-Cypriotisch conflict aan

Vorige week donderdag is het Texaanse energiebedrijf Noble Energy, met het akkoord van de Cypriotische regering, begonnen met de verkenning van de territoriale wateren van het eiland. Dit was al langer aangekondigd, maar het overgaan tot actie beschouwt de Turkse regering als provocatie. Het ultimatum, dat de VN beide landen oplegde, om de in 2008 heropgestarte vredesonderhandelingen volgende maand met een akkoord te bezegelen, lijkt hiermee onmogelijk haalbaar.

Twee-staten mentaliteit

Turkije, dat Grieks Cyprus niet als soevereine staat erkent, vindt dat de regering het recht niet heeft de exploraties uit te voeren vooraleer er een akkoord bereikt is over de hereniging van het Turkse noorden met het Griekse zuiden. Het noordelijke deel, enkel door Turkije als soevereine staat erkend is, moet volgens de Turkse regering ook beslissingsmacht hebben over de kwestie. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Ahmet Davutoglu, verklaarde vorige week nog dat deze beslissing de deur openzet naar een twee-staten mentaliteit: “Als zij beweren een eigen gebied te hebben waar ze alles mogen doen wat ze willen, dan aanvaarden ze impliciet dat het noorden dit recht ook heeft.”

Ankara heeft al laten weten niet te wachten met een tegenactie indien Cyprus zijn beslissing niet intrekt. Turkije zou zo snel mogelijk met Turks Cyprus beginnen aan gas en olie exploratie in hun territoriale wateren. De Turkse Petroleum Corporatie (TPAO) zou een licentie krijgen om de werken in het betwiste gebied uit te voeren.

Geïsoleerd Turkije

De ruzie tussen beide landen is geen pure interne aangelegenheid. Het naburige Israël, dat sinds kort een diplomatieke twist uitvecht met Turkije, heeft eind vorige maand aangekondigd Cyprus te zullen steunen in zijn zoektocht naar fossiele brandstoffen. Israël erkent de gezamelijke belangen met Cyprus en stelt dat de energiewinning, in het voordeel van beide landen, zo snel mogelijk van start zou moeten gaan. Cypriotisch minister van Buitenlandse Zaken, Erato Kozakou-Marcoullis, ontkent evenwel dat de houding van Cyprus, dat vroeger zeer kritisch tegenover Israël stond, te maken heeft met de verslechterde relatie tussen Turkije en Israël.

“Als zij beweren een eigen gebied te hebben waar ze alles mogen doen wat ze willen, dan aanvaarden ze impliciet dat het noorden dit recht ook heeft.”

Bovendien zet dit conflict de relatie tussen de EU en Turkije op de helling. Turks vicepremier, Besir Atalay, liet zich vorige zaterdag ontvallen dat als het geplande Cypriotische voorzitterschap van de EU in juli 2012 toch doorgaat, zonder dat er een oplossing gevonden is voor het conflict, Turkije de relatie met de EU bevriezen. Cyprus zou van zijn kant de toetreding van Turkije blokkeren indien het land zich blijft verzetten tegen de aangekondigde plannen. Cyprus krijgt overigens de volle steun van de EU om door te gaan met de plannen. Dat plaatst Turkije in een lastig parket want, hoewel de Turkse publieke opinie sceptischer wordt over een Europese toetreding, is hun blik nog altijd gericht op de EU. Dat verklaarde de Turkse minister van Financiën, Mehmet Simsek, vorige zondag in een interview aan het Britse Sky News.

Energiebeleid?

Volgens de Cypriotische krant Cyprus Mail verbergt dit diplomatieke dispuut echter een belangrijker probleem. De regering heeft tot op heden geen beleid over wat te doen als er inderdaad grote energiereserves gevonden worden. Belangrijke vragen over de verkoop en het transport van het eventuele gas blijven onbeantwoord.

Theodore Panayotou, directeur van het Cyprus Internationaal Managementinstituut (CIIM), beaamt dat. Hij waarschuwt voor de grondstoffenvloek die deze zoektocht met zich mee kan brengen. Indien de winst die uit de gevonden enegriebronnen gehaald wordt niet goed beheerd wordt, kan dit leiden tot dalende competitiviteit van andere economische sectoren of stijgende corruptie in de overheidssector. Hij stelt een fonds voor waarin alle winst wordt opgeslagen, dat dan voor langetermijnprojecten gebruikt kan worden. Indien Turks Cyprus bereid is te zoeken naar een oplossing voor het conflict tussen beide delen, kan dit fonds ook voor hen vrijgemaakt worden. In plaats van een twee-staten mentaliteit te creëren, kan dit energieconflict dan als een verenigende factor werken.