Filipino's raken "immuun" voor geweld

Op de Filipijnen stonden mensenrechten de afgelopen weken opvallend in de schijnwerpers. Er was een nationale mensenrechtenconferentie, president Gloria Arroyo roerde het onderwerp aan in haar state of the nation-toespraak, en een rechtbank boog zich over een habeas corpus-petitie, ingediend door de moeder van een activist die op 28 april werd ontvoerd. De moeder, Edita Burgos, wil dat de regering, en het leger in het bijzonder, haar vermiste zoon Jonas Burgos vrijlaat. Hij is volgens haar ontvoerd door militaire agenten. 
Jonas Burgos is landbouwkundige en zoon van de overleden journalist Jose Burgos jr., die bekend werd vanwege zijn strijd tegen de dictatuur van Marcos. Hij werd op klaarlichte dag ontvoerd in een winkelcentrum Manilla. Het voertuig waarmee hij ontvoerd werd, bleek bij natrekking van het kenteken thuis te horen in een legerkamp in de provincie Bulacan, ten noorden van Manilla. Het leger ontkent echter iets met de ontvoering te maken te hebben.
Het bezwaar stond bij de rechtbank op de agenda op het moment dat ook de tweedaagse mensenrechtenconferentie plaats had. Waarnemers noemden de conferentie “zonder precedent” en “historisch”. Niet alleen omdat die mensen uit verschillende sectoren van de samenleving en met verschillende ideologische achtergronden samenbracht, maar ook omdat het initiatief tot de conferentie genomen was door opperrechter Puno.
Magistraten houden zich normaal gesproken buiten dringende maatschappelijke kwesties en spreken zich alleen uit binnen de rechtbank. Puno meende de conferentie echter te moeten organiseren omdat het toenemend aantal moorden “het publiek zodanig verdoofd heeft” dat het niet meer zorgt voor een shock.
“Als er dringende redenen zijn voor deze top, dan is een daarvan te voorkomen dat de moorden en verdwijningen uit beeld raken. We moeten onze terechte verontwaardiging terugvinden en onze gezamenlijke zoektocht naar een oplossing van dit voortwoekerende probleem aansporen”, zei Puno in zijn toespraak. 
Mensenrechtenorganisaties beweren dat meer dan 800 mensen slachtoffer werden van standrechtelijke executies sinds Arroyo aan de macht kwam in 2001. Overheidsdiensten zouden daarvoor verantwoordelijk zijn. Een task force van de politie, ingesteld door Arroyo, beweert dat er 118 mensen gedood zijn, terwijl de Filipijnse Commissie voor de Mensenrechten een aantal van 400 noemt.
Puno zei dat de moorden en verdwijningen “de broosheden van onze vrijheid voor het voetlicht brengen”, de reden dat de rechtelijke macht “besloten heeft ongebruikte macht aan te wenden ter bescherming van de grondwettelijke rechten van de bevolking, waarvan het eerste en belangrijkste het recht op leven is.” 
Professor Bobby Tuazon van het Centre for People Empowerment in Governance (Cenpeg), zegt echter dat het nog maar de vraag is of Puno in staat is “het gerechtelijk activisme te sturen”, zelfs als hij het Hooggerechtshof “op institutionele ramkoers stuurt met de president en de oligarchen in het Congres.” Niettemin is de conferentie volgens hem een positieve ontwikkeling, omdat de rechtelijke macht hiermee laat zien dat zij een eerste stap heeft gezet in de zoektocht naar gerechtigheid en ordeherstel.  
Tijdens de conferentie werden onder meer voorstellen gedaan om de definitie van standrechtelijke executies te verbreden en de verjaringstermijn in dergelijke zaken te verlengen van 20 naar 25 jaar. Ook werd voorgesteld om speciale onderzoeksraden in te stellen voor standrechtelijke executies.  
Een week na de conferentie sprak president Arroyo haar state of the nation-toespraak uit. Zij deed een beroep op het Congres om wetgeving in te voeren die het mogelijk maakt de verantwoordelijken voor de moorden “hard te straffen”, ook als het gaat om militairen en politieagenten. Ze herhaalde dat ze een einde wilde aan de mensenrechtenschendingen.  
Haar critici zijn echter niet overtuigd van haar oprechtheid. Volgens Renato Reyes van Bagong Alyansang Makabayan (Bayan), ofwel de Nieuwe Patriottische Alliantie, zijn Arroyo’s woorden niet veel meer dan “een echo van sommige van de aanbevelingen die gedaan zijn tijdens de mensenrechtenconferentie.”  
“We moeten nog zien of mensen als de gepensioneerde generaal Jovito Palparan of de ontvoerders van Jonas Burgos onder de huidige wetgeving vervolgd zullen worden, laat staan onder de door Arroyo voorgestelde wetten”, zegt Reyes. Palparan wordt door mensenrechtenorganisaties beschuldigd van mensenrechtenschendingen in de tijd dat hij nog in actieve dienst was.