Familievetes dwingen jonge meisjes tot 'boetehuwelijken'

Zainab herinnert zich de drie jaar bij haar schoonfamilie als een hel. Elke dag werd ik geslagen om niets. Kennelijk was dat bedoeld als wraak voor de moord. Ze is nu alleen en voedt haar kinderen op met hulp van haar vader.

In de Noordwestelijke Grensprovincie wonen duizenden vrouwen die soortgelijke verhalen kunnen vertellen. Er bestaat geen wetgeving om deze vrouwen en meisjes te beschermen, zegt Rakshanda Naz, van de Stichting Aurat in Peshawar, een vrouwenrechtengroepering.

Mensenrechtengroepen voeren in noordwest Pakistan campagne tegen de mensonterende gewoonte om dochters ten huwelijk ‘weg te geven’ als schuldvereffening voor misdaden van hun vaders of andere mannelijke verwanten. Vrijwilligers organiseren op het platteland voorlichtingsbijeenkomsten en advocaten verlenen gratis juridische bijstand aan slachtoffers van ‘swara’ of ‘vanni’, zoals de gewoonte in Pakistan heet.

Volgens antropoloog Samar Minullah, directeur van Ethnomedia, een organisatie die in 2003 een documentaire maakte over swara, is de gewoonte zo diep verankerd in Pakhtun en andere tribale samenlevingen in Pakistan, dat er nauwelijks over te praten valt. Beleidsmakers willen zich kennelijk niet branden aan swara, terwijl een meisje voor haar leven gestigmatiseerd wordt.

De gewoonte is net zo moeilijk uit te bannen als eerwraak, een wijdverbreid verschijnsel in Pakistan en andere moslimlanden waar een vrouw door haar familieleden kan worden vermoord wegens daadwerkelijk of verondersteld immoreel gedrag.

Als slachtoffers van swara onder de huidige wetgeving een klacht indienen bij de politie, kan hun vader gearresteerd worden. Daarom durven slachtoffers niet voor zichzelf op te komen, zegt Minullah.

Sabeena Gul van ‘Shirkat Gah’ en Mussarat Syed van ‘Khwendo Kor’, twee vrouwenrechtenorganisaties, zeggen dat swara de behoefte aan wraak stilt die sterk leeft onder Pushtonen en andere etnische groeperingen in de regio. Een familie die wraak eist voor een misdaad, mag een meisje uitzoeken uit de familie waarvan een lid de misdaad beging. Als iemand met veel aanzien is vermoord, dan mag zijn familie twee meisjes uitzoeken. De dorpsraad, die zich meestal schikt naar de eisen van de meest invloedrijke familie, houdt toezicht op het verloop van het proces.

Het slachtoffer zelf heeft niets te zeggen en wordt meestal ten huwelijk gegeven in de puberteit. Om haar en haar familie zoveel mogelijk te vernederen, wordt de islamitische huwelijksrite soms opzettelijk uitgesteld. De procedure is in feite in strijd met de islamitische wetten, die vereisen dat een man en een vrouw allebei moeten instemmen met een huwelijk.

Voor swara-slachtoffers blijft de ellende soms niet beperkt tot een gedwongen huwelijk. De 22-jarige Gul Marjan uit het Kohat-district in de Noordwestelijke Grensprovincie, werd door een rechtbank tot levenslang veroordeeld voor moord op haar man. De zaak moet nog behandeld worden door het Hooggerechtshof in Peshawar.

Gul werd in 1997 in een swara-zaak aan Zahir Shah gegeven. Haar schoonvader, Eid Bacha, beweert dat zij zijn zoon tijdens een ruzie vermoord heeft. Zahir zou er echter ook een verboden relatie op na hebben gehouden met een meisje uit de Bacha-familie.

Zahir Shah werd op 3 december 1998 vermoord. De eerste getuigenverklaring werd afgelegd door Gul zelf, die de politie vertelde dat ze in haar huis was toen ze een geweerschot hoorde. Buiten zou ze haar man zwaargewond hebben aangetroffen.

Een lokale rechtbank veroordeelde haar echter op grond van verklaring waarin ze zei dat haar man haar zwaar mishandelde. Op de nacht van zijn dood zou hij een geladen geweer op haar gericht hebben. Bij het daaropvolgende handgemeen zou het geweer zijn afgegaan, waarbij haar man dodelijk getroffen werd. Gul trok de verklaring later weer in, omdat ze die naar eigen zeggen onder dwang van de politie had afgelegd.

Haar advocaat, Noor Alam Khan, zegt dat Gul twee keer gestraft is. Eerst moest ze boeten voor de misdaden van haar broer en nu zit ze al sinds 1998 in de gevangenis, zegt hij. Khan, die tevens hoofd is van Stem der Gevangenen, een organisatie die rechtsbijstand verleent, wist tot nu toe vier zaken voor slachtoffers van swara te winnen. (JS/ADR)