Exodus medisch personeel bemoeilijk Afrikaanse strijd tegen aids (rapport)

38 van de 48 Afrikaanse landen zitten onder de minimumstandaard van 20 dokters per 100.000 inwoners die de Wereldgezondheidsorganisatie vooropstelt. Dertien landen hebben zelfs geen vijf dokters per 100.000 inwoners. Met de verpleegsters is het niet veel beter gesteld. 17 landen halen nog niet de helft van de vooropgestelde 100 verpleegsters per 100.000 inwoners.

Dat is deels te wijten aan het vertrek van opgeleid medisch personeel naar het buitenland. In Zambia bijvoorbeeld werken nog maar 50 van de 600 artsen die afstudeerden tussen 1979 en 1999 in eigen land.

De redenen voor de exodus zijn bekend. De dokters kunnen in het buitenland veel meer verdienen dan thuis in een veilig en goed uitgeruste werkomgeving.

De aidsepidemie heeft het tekort aan medisch personeel nog verscherpt. Niet alleen zorgt de ziekte voor extra werk, ze maakt ook slachtoffers onder het medisch personeel. Volgens de VN zijn 24,5 miljoen Afrikanen besmet met HIV en sterven er elke dag 6000 mensen aan de gevolgen van aids.

Physicians for Human Rights (PHR) stelt in het nieuwe actieplan een hele resem maatregelen voor die moeten worden uitgevoerd door de Afrikaanse regeringen en betaald door de internationale gemeenschap. Cruciaal zijn investeringen in de gezondheidszorg op het platteland. Daarbij moet de opleiding en de rekrutering van toekomstige dokter zo worden georganiseerd dat er later meer op het platteland willen werken. Dat kan bijvoorbeeld door mensen te rekruteren uit de getroffen regio’s.

Om het werk opnieuw aantrekkelijk te maken moeten de lonen naar omhoog en dient de regering ervoor te zorgen dat er genoeg handschoenen, spuiten en ander materiaal is om veilig te kunnen werken. Ook de jobs van verpleegsters en het medische middenkader zijn aan herwaardering toe.

De rijke landen krijgen de opdracht ervoor te zorgen dat ze zelf genoeg medisch personeel hebben. Verder moeten er programma’s komen waardoor dokters uit het Noorden gemakkelijker naar Afrika kunnen komen. PHR pleit tenslotte voor een vergoeding voor landen die hun medisch personeel naar het buitenland zien verdwijnen. Het IMF krijgt de opdracht voorrang te geven aan gezondheid in plaats van de overheidsbudgetten steeds maar te laten krimpen.

Soms kan financiering voor aidsprogramma’s de tekorten nog doen toenemen, zo waarschuwt Bill Fletcher van het TransAfrica Forum in Washington. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer ergens met veel geld een gespecialiseerd aidsbestrijdingscentrum uit de grond wordt gestampt. Het gevolg is een interne toestroom van medisch personeel, zodat op andere plaatsen tekorten ontstaan, zegt Fletcher. (MC/ADR)