EU onder vuur voor Congolees mijnproject

Nergens ter wereld zit nog zoveel koper en kobalt als in de Tenke Fungurume-mijn, 175 kilometer ten noordwesten van Lubumbashi, in oostelijk Congo. De lucratieve ontginning zal gebeuren door een joint venture van het Congolose staatsbedrijf Gécamines, het Zweedse Lundin en het Amerikaanse Freeport-McMoran.
De bouw van de mijn begon in 2007. De Europese Investeringsbank (EIB), de financieringsarm van de Europese Unie, besloot toen het project mee te financieren en stond een lening van 100 miljoen toe.

Buitenspel

Volgens de EIB werden “milieu- en sociale aspecten aan een grondige analyse onderworpen” maar de bank krijgt nu de wind van voor van milieu- en mensenrechtenorganisaties zoals Les Amis de la Terre (De Vrienden van de Aarde) en het Congolese Action Contre l’Impunité pour les Droits Humains (Actie tegen de Straffeloosheid voor Mensenrechten).
“De EIB schijnt zich helemaal niet bewust te zijn van wat er tijdens het tekenen van het contract aan de gang was, en bij hun beoordeling van het project lijken alleen financiële argumenten te hebben gespeeld”, zegt Anne-Sophie Simpere van Les Amis de la Terre, een internationale organisatie met zetel in Parijs.
Volgens de tegenstanders van het project werd de lokale bevolking buitenspel gezet. Zo werd het project uitgelegd aan de hand van Franstalige documenten terwijl de bevolking grotendeels analfabeet is en Swahili spreekt. Inwoners werden dakloos doordat ze plaats moesten ruimen voor de bouw van de mijn nog voordat hun vervangingshuis klaar was.
Het meest controversiële aspect van het Tenke-project is de manier waarop Lundin de concessie in de wacht sleepte. De Lutundula-commissie, een parlementscommissie die zakencontracten onderzoekt die tijdens de burgeroorlog zijn afgesloten, ontdekte drie jaar geleden al dat Lundin in 1997 een eerste schijf van de concessie, bijna 40 miljoen euro, had betaald een jaar nadat de Zweden de concessie hadden binnengehaald.
Het bedrag was op een rekening van het Rwandese Comiex Limited gestort. Dat bedrijf is deels in handen van Laurent-Désiré Kabila, de Congolese rebellenleider die toen net dictator Mobutu Sese Seko van de macht had verdreven. Kabila werd in 2001 vermoord door een van zijn lijfwachten, zijn zoon Joseph Kabila volgde hem op.
De Congolose regering heeft onlangs ook 61 andere mijncontracten onderzocht. Daarbij zitten eveneens contracten met Lubin en Freeport-McMoran. De resultaten zijn nog niet bekend.

Afwachten

De EIB kijkt nu even de kat uit de boom. “De EIB is zich ervan bewust dat een herziening van de mijnprojecten in de Democratische Republiek Congo is aangekondigd en dat er een onafhankelijke commissie is opgericht die de mijncontracten gaat heronderhandelen”, zegt Una Clifford, woordvoerster van de EIB. “De gesprekken tussen de EIB en de projectverantwoordelijken zijn opgeschort in afwachting van de resultaten van de onafhankelijke commissie. De EIB heeft een lening van 100 miljoen euro voor Tenke onder bepaalde voorwaarden goedgekeurd maar deze lening zal pas getekend worden nadat de bank definitief groen licht heeft gekregen van de Congolese regering.”
Andere buitenlandse mijnbedrijven kregen ook al zware kritiek voor hun optreden in Congo. Zo ligt het Zuid-Afrikaanse AngloGold Ashanti onder vuur voor zijn betalingen aan het Front Nationaliste et Intégrationniste (FNI), een van de vele milities in Congo.