Energiehonger China baart buurlanden zorgen

De Salween (in China de Nu) begint haar reis in de Tibetaanse bergen en stroomt door de Chinese provincie Junnan, raakt de grens met Thailand en waaiert in Birma uit in de zee. Binnen twintig jaar zal ze dertien dammen op haar weg vinden als het aan China ligt. China heeft erg concrete plannen in die zin, maar pleegde tot dusver geen enkel overleg met Thailand of Birma. Het Thaise ministerie van Waterbeheer zegt zelfs niet op de hoogte te zijn van de onderneming, zo meldde de Thaise krant de ‘Bangkok Post’ op 18 december. Een dag na het verschijnen van een interview met een onwetende directeur van het ministerie, haastte de Thaise premier Thaksin Shinawatra zich om te zeggen dat “het grote China zich niet zal willen laten betrappen op het misbruiken van kleinere landen.”

Dat zal China een zorg wezen, zegt Chainarong Sretthachau, de directeur van het Netwerk van Zuid-Aziatische Rivieren (SEARIN), een milieugroep uit het Thaise Chiang Mai. “Peking vindt niet dat het de stroomafwaartse landen moet informeren.”

SEARIN diende vorige week samen met 80 andere milieu-, mensenrechten en minderhedengroepen uit Thailand en Birma een protestbrief in bij de Chinese ambassade in Bangkok tegen de dammen op de Salween. “We vragen dat de Chinese regering het project onmiddellijk stopzet,” zegt het antidammenfront. “De bevolking en het milieu in het Salween-bekken zullen zwaar getroffen worden als de rivier het voorwerp wordt van een groots waterkrachtproject.”

De Birmese en Thaise ngo’s dringen aan op een milieu-effectenrapport voor hun land. Maar China heeft met geen van beide landen een verdrag getekend over het beheer van de gedeelde rivieren en is juridisch tot niets verplicht.

Ook in China is er veel weerstand tegen de plannen, zegt Yu Xiaogang van de milieugroep Green Watershed uit Kunming. “Bepaalde milieugroepen hebben Peking gevraagd om de Salween te sparen. Het is één van de zeldzame nog vrij vloeiende rivieren in China en heeft een rijke culturele geschiedenis.”

De kans dat het project nog kan worden tegengehouden is bijzonder klein. Peking is dringend op zoek naar nieuwe energiebronnen om de spectaculaire groei van de Chinese economie aan te houden. Deze zomer kreeg de helft van de 31 Chinese provincies te kampen met elektriciteitspannes. De Chinese overheid zoekt vooral naar oplossingen in Junnan, dat vier rivieren telt die krachtig genoeg zijn om stroom op te wekken. De dertien dammen op de Salween zouden een gezamenlijke output hebben van 21.320 megawatt en zouden tegen 2023 voltooid moeten zijn.

Bovendien heeft China in het verleden weinig of geen rekening gehouden met het protest tegen de indamming van de Mekong, de langste rivier van Zuid-Azië. In 1995 voltooide China de bouw van de Manwan-dam, de eerste van een reeks van acht dammen op de Mekong. Binnenkort wordt een tweede dam, in Dachaoshan, voltooid. Voor de bouw van een derde dam, in Xiaowan, wordt tegen 2012 nog eens 2,7 miljard dollar opzij gezet. De bevolking in de Mekong-delta in China, Cambodja, Laos, Thailand en Vietnam klagen nu al over een verstoord debiet, over de erosie van oevers en teruglopende visbestanden. Er is een intergouvernementeel orgaan opgericht waarin de betrokken landen afspraken kunnen maken over het gebruik van de rivier. Maar China en Birma zijn slechts observerend lid van de Mekong River Commission.

“China zal op dezelfde manier omgaan met de Salween als met de Mekong,” voorspelt Premrudee Daoroung van de Vereniging voor Ecologisch Herstel. “Het voert zijn plannen uit zonder overleg met de lokale bevolking of met de regeringen in de buurlanden. De Salween zal een bron van conflicten worden, net zoals de Mekong.”