“Economische achteruitgang niet enige crisis in de wereld”

IPS: Hoe moeten de arme landen omgaan met de lange recessie?

Muhammad Yunus: “Ze hebben helemaal geen controle over de situatie: zij zijn de slachtoffers. De wereld moet de puinhoop uit de weg ruimen door gebruik te maken van de G20, de VN, De Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. Maar er is geen eenvoudige oplossing.

Zullen de financiële reddingsplannen helpen?

“De reddingsplannen kunnen de economische machine weer aan de praat krijgen. Maar niemand heeft het over de drie miljard armste mensen op aarde. Die verliezen hun banen, hun inkomen en de mogelijkheid om genoeg voedsel op tafel te zetten, en het zal nog veel erger worden. Kan er niet ten minste 10 procent van het geld bestemd worden voor de mensen die helemaal niet hebben bijgedragen tot de financiële crisis maar er wel het slachtoffer van zijn? We mogen niet terugkeren naar de oude “normaliteit”. We moeten een nieuwe richting uitgaan.”

Denkt u dat de crisis nog erger wordt?

“Misschien. We mogen vooral niet vergeten dat er nog andere crisissen aan de gang zijn. Begin 2008 leidde de voedselcrisis tot paniek. Die problemen zijn niet verdwenen, ze worden nu gewoon overschaduwd. In 2008 schoten ook de olieprijzen door het dak. Die crisis is ook nog niet voorbij. En dan is er de opwarming van de aarde die almaar erger wordt.

Al die crisissen hebben dezelfde fundamenten. Ze komen voort uit dezelfde gebreken van de structuren die we hebben opgebouwd, en die moeten we eerst aanpakken voordat we de problemen kunnen oplossen.

De crisis biedt een enorme kans daartoe. Als alles loopt zoals gepland of als er alleen een beetje instabiliteit is, wil niemand horen van fundamentele ingrepen. Maar nu is iedereen geschokt en bezorgd, en het is dus een ideaal moment om aan dingen te raken die heilig geacht werden. We moeten deze unieke kans grijpen.”

Hoe zou u het financiële systeem veranderen?

“Ik stel voor dat het helemaal wordt hertekend. Het werkte voor grote ondernemingen en rijke mensen, maar niet voor twee derde van de wereld die aan de kant stond. De zakenwereld van vandaag is helemaal op winst gericht, en wij zijn mensen, geen dieven. Het huidige systeem is gebaseerd op zelfzucht, terwijl mensen ook een onbaatzuchtige kant hebben.

In het nieuwe systeem mag niemand door de mazen van het net vallen. Iedereen moet leningen kunnen krijgen. Grameen leent zelfs geld uit aan bedelaars, die daarmee fruit of snoep kopen en een handeltje kunnen beginnen. Het systeem moet ook stevig verankerd zijn in de werkelijke economie – we willen geen heruitgave van de fantasie-economie met zijn luchtkastelen die al deze problemen heeft veroorzaakt.”

Heeft het programma van microkredieten dat de Grameen Bank groot maakte te lijden onder de crisis?

“Wij voelen de crisis niet. Vandaag hebben we 8 miljoen klanten, die elke maand ongeveer 75 miljoen euro ontlenen. In 99 procent van de gevallen worden die bedragen ook terugbetaald. Ons model werkt overal. In New York leent Grameen America ongeveer 2.200 dollar uit aan vrouwen. We praten ook met India en China. In China verliezen veel interne migranten hun baan. Peking is erg geïnteresseerd in de sociale economie. En ook India wil ermee beginnen.