Drie vragen aan… Victoria Kajja

Wat zijn onder Oegandese jongeren de belangrijkste redenen voor besmetting met hiv?
Victoria Kajja: ‘Jongeren gaan op zoek naar hun seksuele identiteit. Tijdens hun eerste seksuele ervaringen lopen ze het risico besmet te geraken. Jongeren weten wel dat ze een condoom moeten gebruiken, maar toch doen ze het meestal niet. Verder stijgt het alcohol- en druggebruik. Op school bijvoorbeeld zetten jongeren elkaar daartoe aan. Gevolg: onder invloed hebben jongeren sneller onveilige seks. In conflictgebeiden als Noord-Oeganda is de situatie compleet verschillend. Meisjes zijn er slachtoffer van seksueel geweld en door extreme armoede komen ze vaak in de seksindustrie terecht.’

‘Vroeger waren mensen bang dat ze aan aids zouden sterven of dat anderen symptomen van de ziekte zouden opmerken. Omdat ze nu met de juiste medicijnen nog vrij lang kunnen leven, is die angst verminderd. Ook dat leidt tot meer risicogedrag.’

In Oeganda rust nog steeds een taboe op aids en condoomgebruik. Hoe gaat u daar als ontwikkelingswerker mee om?
‘Wij proberen die taboes te doorprikken. Mensen met hiv/aids worden gestigmatiseerd, maar ze stigmatiseren ook zichzelf. Ze zijn beschaamd voor hun ziekte. Ze laten zich niet testen of weigeren medicatie te nemen omdat anderen dan te weten komen dat ze seropositief zijn. Ze blijven ook vaak onveilige seks hebben. Dat verhoogt natuurlijk de kans dat anderen besmet geraken. Daarom schakelen we jongeren in die al met hun ziekte weten om te gaan en die ervoor durven uit te komen. Zij kunnen andere hiv-positieve jongeren steunen en ertoe aanzetten dat ook te doen.’

‘De overheid gelooft nog steeds dat de bevordering van condoomgebruik jongeren aanzet tot losbandig gedrag. Het officiële preventiebeleid concentreert zich daarom op onthouding. Maar jongeren ouder dan vijftien komen naar me toe, zeggen dat ze seks hebben gehad en vragen me of ze zwanger kunnen zijn. Ze hebben dus al seks gehad. Ik kan hen toch niet zeggen dat ze zich moeten onthouden? Dan kies ik, als ontwikkelingswerker, ervoor het risico op besmetting te verminderen en condoomgebruik te promoten.’

Er gaat veel aandacht en geld naar de bestrijding van hiv/aids in vergelijking met andere ziektes die ook veel slachtoffers maken. Staat dat de ontwikkeling van een universele gezondheidszorg in de weg?
‘Er gaat inderdaad veel aandacht naar hiv/aids ten nadele van andere ziektes. In Oeganda worden steeds meer mensen getroffen door niet-overdraagbare chronische aandoeningen als diabetes en hoge bloeddruk. Daar wordt niet genoeg op gefocust. Het is belangrijk dat we nu ingrijpen, zodat die ziektes geen grotere proporties aannemen. Verder is er te weinig belangstelling voor hepatitis en moedersterfte, die nochtans een invloed hebben op de ontwikkeling van het land. We moeten onze prioriteiten op het vlak van gezondheidszorg dus herformuleren en een evenwicht proberen te creëren.’