Dossier-Belliraj: interview met advocaat Toufiq Idrissi

Begin juli, een paar weken voor Belliraj door de rechtbank van Salé tot levenslang veroordeeld werd, heeft u een aanvaring gehad met uw cliënt. Wat is er precies gebeurd?
Idrissi: Vincent Lurquin, de Belgische advocaat van Belliraj, had me een aantal documenten opgestuurd, en Belliraj wilde die per se inzien in zijn cel. Ik heb hem gezegd dat ik daarvoor eerst de toestemming van de procureur of de gevangenisdirecteur moest vragen. Daarop ontstak Belliraj in woede en greep hij me bij mijn toga. Hij heeft me dus aangevallen. Dat was in het tribunaal, voor een zitting. Uiteindelijk is de politie tussenbeide moeten komen om ons uit elkaar te halen.

Neemt u hem kwalijk wat er gebeurd is?
Idrissi: Aanvankelijk was ik gescandaliseerd. Ik heb ook mijn eergevoel. Ik had Belliraj toen al 37 zittingen op rij verdedigd, en plots viel hij me aan. Belliraj leefde 24 op 24 geïsoleerd, en dat speelde in op zijn psychologie. Intussen heeft hij zich voor het incident geëxcuseerd. Spons erover.

Waarom bent u ingegaan op de vraag om Belliraj te verdedigen?
Idrissi: Zijn familie heeft het mij gevraagd. Ik ben door Belliraj’ broer gecontacteerd. Als men op jou een beroep doet –zeker voor een rechtszaak van zo een niveau– dan stel je geen vragen, dan zeg je niet neen. Ik ben 68 jaar en nam de laatste jaren eigenlijk geen zaken meer aan. Maar voor deze affaire heb ik een uitzondering gemaakt. Dit is een groot dossier. Naast Belliraj gaat het ook om politici. Dat is belangrijk.

De eerste keer dat ik Belliraj zag, heb ik bijna drie uur met hem gepraat. Het viel me op dat hij heel erg overtuigd was –hij leek me zeker van zijn stuk en klaar om de strijd aan te gaan. Ik vond dat uitermate moedig. Ik vond hem solide, hij leek me verdedigbaar.

Wat waren de grote lijnen van uw verdediging voor de rechtbank in Salé?
Idrissi: Bij het begin van mijn pleidooi heb ik de rechters gevraagd: “Gebruik je logisch verstand en schakel alle persoonlijke emoties uit.” Vervolgens ben ik gedetailleerd de verklaringen afgegaan die Belliraj zou hebben afgelegd voor de Marokkaanse politie en onderzoeksrechter Chentouf, puntje per puntje.
Ik heb gewezen op de vele tegenstrijdigheden. Ik zal je één voorbeeld geven. In 1992 zou Belliraj 28 wapens hebben gesmokkeld naar Marokko, in de benzinetank van zijn Passat break. Maar zeg nu zelf: passen er zoveel wapens in één benzinetank? Als het nu nog om één wapen ging, dan oké. maar zoveel wapens in één reservoir? Voor mij is er maar één verklaring: men heeft een dossier gefabriceerd op basis van een paar elementen die wel kloppen. Er zijn tenslotte wel wapens gevonden –maar de vraag is waarvoor ze bestemd waren. Je kan in Marokko niet zomaar 28 mitrailettes en pistolen binnenbrengen … Je riskeert eerst je leven, en dan doe je er niets mee? Er klopt iets niet.

Aan de Marokkaanse politie heeft Belliraj zeer gedetailleerde verklaringen afgelegd over zes moorden in België, maar later trok hij die verklaringen weer in. Als uw cliënt niet betrokken was bij de moorden, hoe kende hij dan zoveel details?
Idrissi: De moorden zijn gepleegd in 1988 en 1989. Twintig jaar lang slaagden de Belgische politie en inlichtingendiensten er niet in om ze op te lossen. De Marokkaanse politie echter loste de moorden in drie dagen op. De verklaring is, en ik heb dat ook voor de rechtbank gezegd: de Marokkaanse geheime diensten hebben destijds niet liggen slapen in België. Ze hebben puzzelstukjes over de moorden bijgehouden. Die hadden ze twintig jaar lang in de schuif liggen om ooit te gebruiken. Met de verkiezingen in aantocht wilden ze een dossier tegen opkomende islamistische politieke partijen in Marokko. Men wil een herhaling van het Algerije-scenario voorkomen.

Waarom zou men uw cliënt daarvoor gebruiken?
Idrissi: De Marokkanen hebben hem altijd gevraagd voor hen te werken. Belliraj was interessant: hij reisde veel naar landen als Iran en Algerije, en hij had contacten met islamisten. Maar Belliraj heeft altijd geweigerd voor de Marokkaanse geheime dienst te werken. Dat heeft hij overigens ook verklaard voor de politie en de onderzoeksrechter, en ik heb het herhaald in mijn pleidooi voor de rechtbank.

Ik heb hem ook gevraagd waarom hij niet voor de Marokkanen wilde werken. Zijn antwoord was: “Geef me een nummer, een pistool, een mandaat, en ik werk wel mee –officieel. Maar in de moskeeën gaan bidden en vervolgens klikken wat de moslims daar zeggen, dat zal ik nooit doen.” Hij heeft het altijd geweigerd. Gevolg is dat men hem bedreigd heeft: we zullen u vervolgen als u het niet doet.

U gelooft niet dat Belliraj bij de moorden betrokken was?
Idrissi: Als je de verklaringen leest die Belliraj heeft afgelegd, en je vergelijkt die met het gerechtelijk dossier, dan zie je heel wat contradicties. Zo is in de verklaringen sprake van moorden in 1989, terwijl de eerste moorden al in 1988 zijn gepleegd. En zo staan er nog talrijke fouten in het verhoor. Neem de kogels: de Marokkanen spreken van 9 mm, terwijl de moorden zijn gepleegd met kaliber 7.65.

Nog een voorbeeld: in zijn verklaring zegt Belliraj dat hij mijnheer Bille in zijn wagen heeft neergeschoten en vervolgens uit de wagen heeft gestampt. Maar als je dan het onderzoeksdossier over de moord op Bille leest, stel je vast dat Bille gevonden werd op zijn buik, met de handen geplooid. Zo lig je niet als je uit een auto bent geduwd. En verder: de autopsie toont aan dat die moord om middernacht plaatsvond, terwijl Belliraj het in zijn verklaring had over acht uur ’s avonds. Hoe verklaar je die lapsus in de tijd? En zo zitten er ook tegenstrijdigheden in de verklaringen over de andere vijf moorden.

Zijn de moordonderzoeken destijds grondig gebeurd?
Idrissi: Neen. Blijven we even bij de moord op Bille. Dichtbij waar het lijk destijds gevonden is, was een café, dat de hele nacht open was. De Belgische politie heeft daar nooit iemand verhoord. Was Bille die avond in het café geweest of niet? Kwam hij er vaak? Had hij er vrienden? Die vragen zijn nooit gesteld. De politie heeft nooit de auto van Bille doorzocht. Waarom? De auto is nooit gevonden. En dat terwijl Belliraj de wagen zou hebben achtergelaten op een parking. Die auto moet de politi toch kunnen vinden.

Heeft u als advocaat van Belliraj toegang tot de volledige Belgische moorddossiers?
Idrissi: Neen. Het Belgische dossier bestaat uit honderden pagina’s, maar wij hebben slechts een deel daarvan te zien gekregen. Ik zou graag het volledige dossier hebben voor de zaak in beroep.

Terug naar de verklaringen die Belliraj aan de politie aflegde. Het valt ook op hoe gedetailleerd hij vertelt over allerhande ontmoetingen wereldwijd met personen uit radicale kringen.
Idrissi: Als u me vraagt wat ik gisteren heb gegeten, dan moet ik al nadenken. Vraag me dus niet wie ik vorig jaar op welke dag heb ontmoet. Maar Belliraj vertelt in die politieverhoren tot twintig jaar na de feiten over allerhande ontmoetingen in Iran, Libanon, … in detail. Alles is door de politie gefabrikeerd. Punt. Het proces was al gemaakt. Dat heb ik voor de rechtbank ook gezegd.

Trouwens, wat al die reizen betreft: ik heb zelf in mijn leven heel de wereld afgereisd. Ben ik nu een terrorist? Gedurende heel wat jaren ben ik in Europese en Arabische landen geweest, alsook in Canada en VS. Eerst reisde ik met mijn vrouw, vervolgens ook met mijn kinderen. Dat was om de wereld te leren kennen, mensen te ontmoeten, mijn geest te verruimen, mijn kinderen de ogen te openen. Niemand heeft me daar ooit vragen over gesteld.

Wat is uw sterkste argument om uw cliënt te verdedigen?
Idrissi: In België is Belliraj nooit veroordeeld voor de zes moorden. Hecht u geloof aan de rechtspraak in uw land, in uw rechtstaat? De Belgische rechtbanken hebben trouwens ook alle vermeende medeplichtigen van Belliraj vrijgelaten. De pech die Belliraj heeft gehad, is dat hij in Marokko is gearresteerd en vervolgd. De rechtbank van Marokko ziet de verplichting om hem te veroordelen. De rechtbank van België hebben hem nooit beschuldigd of vervolgd voor welke moord of strafrechtelijke inbreuk dan ook.

Hoopt Belliraj in zijn cel op enige hulp van België –op welke manier dan ook?
Idrissi: Aanvankelijk wel maar nu niet meer. Vanaf het begint zei hij: “Ik ben een Belgische burger. Ik wil dat ik in België wordt beoordeeld, want daar ben ik vrij.” Nogmaals: hij heeft de pech gehad dat hij in Marokko werd gearresteerd.

Hoe is hele affaire-Bellraj in Marokko destijds aan het rollen gegaan?
Idrissi: Daar is geen volledige duidelijkheid over. Het is als een boek van Franz Kafka. Volgens de versie van de Marokkaanse politie –niet die van Belliraj– begon het met Abdellatif Bekhti. Na een hold up in Luxemburg zou Bekhti, de overvaller, aan Belliraj een som geld hebben gegeven om wit te wassen. Bekhti werd daarna aangehouden en in Luxemburg veroordeeld. Belliraj zou dat geld vervolgens aan zijn broer Saleh hebben gegeven, die het in een viersterrenhotel in Marrakesh investeerde.
Bekhti, intussen uit de gevangenis ontsnapt, zou zijn geld hebben teruggevraagd aan Belliraj, die hem de helft teruggaf. Zo staat het in de pv’s. De andere helft zou Bekhti in Marokko gaan ophalen bij Saleh. Er ontstond een conflict, en de politie werd erbij gehaald. Belliraj, die intussen naar Marokko was gereisd om een en ander uit te praten, werd uiteindelijk gearresteerd.

Op 18 februari 2008 maakte Marokko de arrestatie van Belliraj en 34 kompanen bekend. Maar toen was hij al een tijdje van de aardbol verdwenen. Wanneer is Belliraj in Marokko opgepakt?
Idrissi: Hij zegt dat hij op 18 januari in Marrakesh is gekidnapt door Marokkaanse diensten toen hij het hotel Fashion van zijn broer Saleh buiten stapte. Vervolgens is hij op een geheime plaats in Temara, tussen Rabat en Casablanca, gemarteld en ondervraagd.
We hebben in Marokko 35 jaar in een loden tijd geleefd. “Na de dood van koning Hassan II is dat gedaan”, werd toen gezegd. Toen zijn zoon Mohamed VI aan de macht kwam, dachten we dat het over was, dat de spons over het verleden kon worden gehaald. Maar nu zijn er in Marokko opnieuw geheime gevangenissen. Moeten we weer 35 jaar wachten alvorens dit wordt opgehelderd? Het is nooit opgehouden. De macht is enkel van kleur veranderd.