Diesel bevat volgend jaar twee procent biodiesel

Midden jaren zeventig lanceerde Brazilië het Nationale Ethanol (Alcohol) Programma, een programma voor schone energie dat in het midden van de jaren zeventig werd gelanceerd als antwoord op de oliecrisis. Om minder afhankelijk te worden van petroleum, werd toen op grote schaal ethanol gewonnen uit suikerriet. Intussen vervangt ethanol vervangt een derde van de benzine die Brazilië anders nodig zou hebben. De stedelijke vervuiling nam af, en de ethanol bleek ook een exportsucces. Veel landen beginnen hun olie te mengen met ethanol om luchtvervuiling te verminderen. De hoge olieprijzen moedigen deze ontwikkeling aan. In de eerste helft van dit jaar exporteerde Brazilië 930 miljoen liter ethanol. Dat is 237 procent meer als in dezelfde periode vorig jaar, volgens cijfers van de Landbouwbond van Suikerriettelers in Sao Paulo (UNICA), waarin de grootste telers verenigd zijn.

Met de introductie van biodiesel snijdt Brazilië nu een tweede mogelijke lucratieve sector op de internationale markt aan. Maar de Braziliaanse regering heeft geleerd van de ervaringen met het ethanolprogramma. Het grote nadeel was immers dat de monocultuur van het basisgewas suikerriet maakte dat kleine boeren het hoofd niet meer boven water houden. Zij raakten aangewezen op onzeker en slecht betaald seizoenswerk op suikerrietplantages.

Deze keer stelt de Braziliaanse regering expliciet dat ze de ontwikkeling van biodiesel gebruiken om kleine en middelgrote boeren in arme regio’s te ondersteunen. Dat betekent minder biodiesel uit soja, want soja is vanwege de gemechaniseerde verwerking juist geschikt voor grootschalige productie. De wonderolieplant is daarentegen favoriet. Deze plant produceert ook op dorre grond grote hoeveelheden zaad.

De Braziliaanse overheid wil in november met een gedetailleerder biodieselprogramma komen. Inzet is om alternatieve brandstoffen te winnen uit diverse bronnen, waarbij gebruikt wordt gemaakt van de mogelijkheden in de verschillende regio’s. Gedacht wordt aan een combinatie van wonderolie, palmolie, sojaolie, katoenzaad, zonnebloemen en andere olieproducerende planten uit de Amazone.

Ook de geleidelijke introductie van de biodiesel is erop gericht kleine boeren toe te laten mee te profiteren van de toenemende vraag naar oliezaad. Volgens Delcio Rodriguez, energiedeskundige van milieuorganisatie Vitae Civilis, zou een snelle vervanging van fossiele brandstoffen beter zijn voor het milieu in de steden. ”Maar een snelle vervanging betekent ook een versnelde productie die monocultuur en ontbossing van het Amazonegebied in de hand werkt”, aldus Rodriguez.

In Canto do Burití, in de noordoostelijke staat Piauí is al een wonderolieproject opgezet. Het Braziliaanse Ecodiesel huisvest daar 560 families in blokken van 35 huizen. Om boeren naar het project te lokken, zijn in de nederzettingen scholen ingericht met computers en bibliotheken – een luxe in het noordoosten van Brazilië. Ook is er grond beschikbaar voor groentetuinen en krijgen de boeren een startsalaris totdat de eerste oogst is binnengehaald.

Met de ervaringen van het ethanolprogramma nog in het achterhoofd, vrezen milieudeskundigen dat de overheidsplannen in sommige regio’s tot monocultuur zullen leiden. De productie van de grondstof suikerriet nam grote stukken grond in beslag, zorgde voor een exodus op het platteland en bood alleen werk in de oogstmaanden. Het bezinksel dat overbleef na het destillatieproces, vervuilde jarenlang de rivieren in de suikerrietgebieden. Pas na jaren werd het bezinksel hergebruikt als meststof. (JS/ADR)