De twee gezichten van de Argentijnse president

Na drie jaar als president staat nog steeds drie vierde van de Argentijnse bevolking achter het beleid van Kirchner. Maar die populariteit staat in schril contrast met de kille relaties die hij onderhoudt met verschillende Zuid-Amerikaanse collega-staatshoofden, en met de nog abominabeler verstandhouding met de bedrijfsleiders, zowel in binnen– als in buitenland. In zijn biografie ‘De Laatste der Peronisten: Het Verborgen Gezicht van Kirchner’ gaat Walter Curia, politiek journalist voor de krant Clarín, op zoek naar een verklaring voor die dualiteit.

Onlangs, bijvoorbeeld, had Kirchner nog een dispuut met de Chileense president Michelle Bachelet over de prijsstijging voor natuurlijk gas dat Argentinië aan Chili verkoopt. Het gevolg van een domino-effect nadat Argentinië zelf meer moest betalen aan Bolivia, vanwaar het zijn gas importeert. Een langer durend en hardnekkiger conflict heeft Kirchner met de Uruguayaanse president Tabaré Vázquez, over twee papierfabrieken die Uruguay laat bouwen langs zijn kant van de rivier die de grens vormt met Argentinië. De bewoners op de Argentijnse oever vrezen mogelijke negatieve gevolgen voor het milieu.

Ook met de collega’s in Peru en Mexico zit het niet snor: toen de Peruaan Alan García eind juli als president beëdigd werd, beledigde Kirchner hem door niet op te dagen voor de officiële ceremonie. De Mexicaanse president Vicente Fox klaagde dan weer over de manier waarop hij behandeld werd tijdens de Vierde Top van de Amerika’s, die in Argentinië plaatsvond.

Alleen met de Venezolaanse president Hugo Chávez is Kirchner wel goede maatjes.

Waarom Kirchner twee gezichten opzet - vriendelijk en welwillend tegenover de eigen bevolking, onbuigzaam tegenover de buitenwereld, en vast van overtuigd om in de clinch te gaan met eenieder die in de weg staat van zijn politieke agenda - komt volgens Curia omdat Kirchner maar interesse heeft voor één zaak: pure, onversneden macht. Al van toen hij midden jaren ’80 zijn zinnen had gezet op het presidentschap.

“Voor mij is politiek geld en verwachtingen”, zei hij ooit tegen Curia. Van bij zijn eerste publieke mandaat, als voorzitter van een provinciaal sociale zekerheidsfonds, was hij in de eerste plaats bekommerd om de efficiënte besteding van zijn financiën. Hetzelfde gold toen hij van 1987 tot 1991 burgemeester was van Río Gallegos, de hoofdstad van de zuidelijke provincie Santa Cruz, en daarna, toen hij 12 jaar gouverneur was van de provincie. Hij bezorgde de provincie de reputatie een financieel gezond management te voeren. Santa Cruz had de beste economische en sociale indicatoren van het land, terwijl de rest van Argentinië op een crisis afstevende die leidde tot de economische ineenstorting van het land in 2001.

Als president van Argentinië sinds mei 2003 zorgde Kirchner er voor dat Argentinië zijn schulden aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ruim voor schema had afbetaald. Op die manier bevrijdde hij het land van de strenge - en vaak gecontesteerde – voorwaarden die de internationale leeninstelling Argentinië oplegde. Kirchners familie en vrienden weten dat hij niet graag in het krijt staat.

Meteen nadat hij als president beëdigd was, begon Kirchner zijn positie te verstevigen. Als eerste beleidsdaad verplichtte hij de militaire leiding om zich terug te trekken omdat ze te zeer verbrand waren door hun rol in de militaire dictatuur tussen 1976 en 1983. Kirchner toonde zich ook voorstander om de rechtzaken te heropenen tegen de verantwoordelijken voor de misdaden tegen de mensenrechten die tijdens de dictatuur werden begaan. Die hadden daar eerder amnestie voor gekregen. In het Hooggerechtshof verving hij de rechters die van corruptie werden beschuldigd.

Hij nam ook vlug een economisch model aan dat het Bruto Binnenlands Product deed stijgen, net als de investeringen, de export en de tewerkstellingcijfers. De armoede en de werkloosheid vielen terug, en dat allemaal terwijl de begroting in evenwicht bleef.

Maar dezelfde Kirchner die in staat was om een geruïneerd Argentinië terug op te bouwen is dus ook een onzeker man, die furieus is tegenover degene die hem durft te bekritiseren. Zijn relatie met de pers is ronduit vijandig, en hij had al giftige woorden over voor landbouwleiders, industriëlen, eigenaars van supermarktketens, grote binnen- en buitenlandse investeerders, de leiding van de Rooms-katholieke kerk, multilaterale leeninstellingen, presidenten van andere landen tot zelfs met de Verenigde Naties toe.