Crisis Paraguay verhult handelsconflicten Zuid-Amerika

De halfjaarlijkse top van de Mercosur begon gisteren (donderdag) met een vergadering van de buitenlandministers en eindigt vandaag met een ontmoeting van de presidenten Cristina Fernández van Argentinië, Dilma Rousseff van Brazilië en José Mujica van Uruguay.

Het is voor het eerst sinds de oprichting van de douane-unie, in 1991, dat de vierde lidstaat, Paraguay, niet deelneemt. Dat heeft alles te maken met een schorsing die het land opliep na de afzetting van president Fernando Lugo vorige vrijdag.

Weinig vooruitgang

“Paraguay heeft de top gered”, zegt econoom Dante Sica van consultancybedrijf Abeceb ironisch. Door de urgentie van de Paraguayaanse crisis zijn de problemen rond de economische en commerciële integratie onzichtbaar geworden, zegt hij.

Politiek en sociaal zijn de vier Mercosurlanden wel nader tot elkaar gekomen, op economisch en commercieel vlak is de laatste tien jaar weinig vooruitgang geboekt, zegt Sica.

Argentinië wil bijvoorbeeld zijn importheffing van 22 naar 35 procent optrekken om zijn industrie te beschermen. Brazilië steunt dat initiatief maar Uruguay en Paraguay liggen dwars.

Integratieproces stokt

Ook voor de uitbreiding van het Focem, het Fonds voor Structurele Convergentie, ziet het er niet goed uit. Dat fonds werd in 2006 opgericht en wordt jaarlijks gevoed met 100 miljoen dollar (80 miljoen euro), die hoofdzakelijk van Brazilië en Argentinië komen.

Argentinië wil de financiering optrekken ten behoeve van ontwikkelingsprojecten in Paraguay en Uruguay, de twee kleinste economieën van het blok, maar daar wil Brazilië niets van weten.

Dat het integratieproces stokt, ligt wellicht aan de oorsprong van het ontslag van de Braziliaan Samuel Pinheiro Guimaraes als hoge vertegenwoordiger van de Mercosur. Hij was nog maar in januari aangetreden voor een periode van drie jaar. Hij geeft er nu al de brui aan door een “gebrek aan steun voor een reeks initiatieven die ik had voorgesteld”, zegt hij zelf.

Chinees voorstel

In extremis kwam er deze week een voorstel tot vrijhandelsakkoord met China op de Mercosur-tafel. China wil snel een gemeenschappelijke verklaring over economische en commerciële samenwerking met het Mercosurblok ondertekenen. De Chinese premier Wen Jiabao overlegde daarover deze week in Buenos Aires met de Argentijnse president Fernández en tegelijk, via videoconferentie, met Rousseff en Mujica.

Sica acht snelle vooruitgang op dit punt niet waarschijnlijk. “Het is al moeilijk om zo’n akkoord met de Europese Unie te sluiten (waarover al meer dan tien jaar wordt onderhandeld, zonder resultaat – IPS), met China wordt dat nog immens veel complexer.”

De Aziatische reus is “een zware bedreiging voor het Braziliaanse industriële platform, en in mindere mate ook voor dat van Argentinië. Als de onderhandelingen beginnen, zal het enthousiasme tanen, denk ik.”

Voor Uruguay en Paraguay, die bijna geen industrie hebben, kan zo’n akkoord wel voordelig zijn, zegt de analist. Maar daar loeren andere gevaren. Paraguay onderhoudt diplomatieke relaties met Taiwan en erkent daardoor China niet.