Crisis lokt arme landen opnieuw in schuldenval

De Jubilee Debt Campaign, een Brits netwerk van organisaties die rond de internationale schuldenproblematiek werken, trok in een recent rapport aan de alarmbel. De private kapitaalstroom naar de ontwikkelingslanden zal dit jaar volgens sommige voorspellingen meer dan halveren, de exportinkomsten van veel arme landen nemen een duik, donorlanden als Italië en Ierland hebben hun hulp teruggeschroefd en migranten sturen minder geld naar huis.
Het is ook veel moeilijker en duurder geworden voor ontwikkelingslanden om geld te ontlenen – krediet is schaars en de risicopremies nemen toe. Ten slotte zien veel arme landen de waarde van hun nationale munt afnemen, een gevolg van de beslissing van buitenlandse investeerders om hun geld terug te trekken uit landen die ze opeens te onveilig vinden. Daardoor is de afbetaling van buitenlandse leningen voor die landen veel duurder geworden.
Door die combinatie van factoren dreigen veel arme landen zich opnieuw te verslikken in hun buitenlandse schulden. Volgens de Jubilee Debt Campaign hadden voor het uitbreken van de crisis al minstens 38 landen schuldvermindering nodig om in de basisbehoeften van hun bevolking te kunnen blijven voorzien. Door de dramatische evolutie op de internationale kapitaalmarkt zullen daar waarschijnlijk nog veel landen bijkomen.
Bovendien bieden instellingen als de Wereldbank, regionale ontwikkelingsbanken en het Internationaal Monetair Fonds nieuwe leningen aan om arme landen te helpen hun economie weer aan te zwengelen of om een onmiddellijke financiële catastrofe te vermijden. Maar dat geld moet later ook worden terugbetaald.

Probleemlanden

Acute probleemlanden zijn volgens het rapport Zambia, de Filipijnen en Bangladesh. Zambia profiteerde al eens van een schuldkwijtschelding maar dreigt nu door de val van de koperprijzen spoedig weer drie keer meer schulden te hebben dan de totale waarde van zijn jaarlijkse export.
De Filipijnen moeten volgend jaar een kortetermijnschuld van 8 miljard dollar beginnen af te betalen, en de herfinanciering daarvan lijkt onmogelijk door de huidige kredietschaarste. Bangladesh krijgt veel minder exportinkomsten binnen door de gedaalde vraag naar textielproducten in Europa en de VS, waardoor de schuldenlast van het land ook onhoudbaar dreigt te worden.
Het Britse schuldennetwerk pleit voor een nieuwe, massale ronde van schuldkwijtscheldingen. Rijke landen en internationale instellingen zouden de spons moeten halen over minstens 400 miljard dollar die ze aan arme landen hebben uitgeleend. Dat zou ongeveer 100 landen in staat stellen openbare voorzieningen als drinkwaterdistributie en gezondheidszorg overeind te houden zonder hun armste inwoners er meer voor te doen betalen.
Crediteurlanden zouden mee moeten kunnen beslissen over de voorwaarden die aan de operatie worden verbonden. Voorbije schuldkwijtscheldingsoperaties waren volgens Jubilee te beperkt en zorgden niet voor de nodige hervorming van het internationale financiële systeem.
Volgens de Jubilee Debt Campaign moet er ook dringend meer geld naar de arme landen gaan, maar mogen die sommen hun schuldenlast niet overmatig verzwaren. Dat wil zeggen dat die nieuwe kapitaalstromen een groot giftelement moeten bevatten.