Brazilië begint omstreden zoektocht naar guerrillero’s

Volgens een communiqué van het leger beginnen de opgravingen volgende maand in het noordelijke Amazonegebied. Ze worden uitgevoerd door een dertigtal personen, twee derde legerofficieren, de rest forensische experts, geologen en onafhankelijke waarnemers.

Ze gaan op zoek naar de resten van minstens 59 leden van de communistische Araguaia-guerrilla, die in de periode 1972-1975 verdwenen. Volgens het leger stierven ze tijdens gevechten. Andere versies, die onlangs bevestigd werden door een militaire officier, wijzen op executies door het leger.

“Emotioneel onmogelijk”

De zoekoperatie is het gevolg van rechterlijke uitspraak uit 2003, die de staat verplicht de lichamen terug te bezorgen aan de nabestaanden.

De families nemen het niet dat het leger zo sterk betrokken wordt bij de operatie en kunnen er daardoor ook niet aan deelnemen. “Het is emotioneel onmogelijk samen met het leger naar een geliefde te zoeken”, zegt Victoria Grabois, weduwe, zuster en dochter van vermiste guerrillero’s.

Defensieminister Nelson Azevedo Jobim zegt dat de operatie alleen mogelijk is met de logistieke steun van het leger.

Een klucht

De Braziliaanse mensenrechtenorganisatie Nooit Meer Foltering noemt de zoekoperatie “een klucht”. Volgens voorzitter Cecilia Coimbra negeert men alle rapporten en getuigenissen van mensenrechtenorganisaties, familieleden en forensische experts die in de jaren 80 al onderzoek deden in de regio.

De organisatie eist dat het leger alle archieven over de periode van de militaire dictatuur vrijgeeft om zo ook andere verdwijningen op te klaren.

De families en mensenrechtenorganisaties kregen deze week de steun van twee procureurs die aankondigden dat ze de schorsing van de operatie zullen vragen. Voor hen kan het niet dat de familieleden en het openbaar ministerie niet vertegenwoordigd zijn in zo’n onderzoekscommissie en dat het leger niet alle informatie over de zaak prijsgeeft.
 
Ook de staatssecretaris voor Mensenrechten Paulo Vannuchi toonde zich voorstander van een commissie waarin de nabestaanden vertegenwoordigd zijn.

Details van executies

Vorige maand onthulde een gepensioneerde legermajoor in een krant een lijst van 41 guerrillero’s die gearresteerd en geëxecuteerd waren door het leger. Hij gaf details over de executies en staafde zijn verhaal met documenten.

Hij ondergroef het centrale argument van de militairen, namelijk dat de geëxecuteerde guerrillero’s gewapend waren en op het punt stonden het vuur te openen. Volgens de voormalige officier hadden de militairen toen het bevel gekregen de jungle pas te verlaten als alle guerrillero’s gedood waren.