Brazilianen zijn 'illegalen eerste klasse'

In juli spraken de Portugese premier José Manuel Durao Barroso en de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva af dat alle Brazilianen die voor 11 juli van dit jaar in Portugal zijn aangekomen en werk hebben gevonden in het land, een verblijfsvergunning krijgen. Die maatregel is deze maand van kracht geworden. Brazilië neemt ook al 180 jaar lang Portugese migranten op, zo luidt de verantwoording, en de Brazilianen in Portugal dragen bij tot de verstandhouding en de economische relaties tussen de twee landen. Bovendien heeft Brazilië ook en regularisatieprocedure opgestart voor Portugese migranten zonder papieren. Critici geloven dat ook economische belangen meespelen: Brazilië is de grootste economie in Latijns-Amerika, en Portugal behoort tot de vijf grootste investeerders in het land.

In Portugal leven ongeveer 600.000 migranten. Brazilianen vormen met zowat 100.000 inwijkelingen de grootste groep. Door de regularisatie hebben nu ongeveer 90.000 Brazilianen in Portugal alle nodige papieren. Migranten zonder papieren uit andere voormalige Portugese kolonies als Angola, Kaapverdië, Guinea-Bissau en Mozambique moeten op een houtje bijten. Ook voor de talrijke illegale migranten uit Oekraïne, Moldavië, Rusland en Roemenië zijn voorlopig nog geen officiële documenten weggelegd.

De regularisatie van de Braziliaanse illegalen opent ook voor andere migranten de deur op een kier, proberen de bestuurders van het ‘Casa do Brasil’ de gemoederen te sussen. Casa do Brasil is een organisatie die werkt met Braziliaanse migranten in Lissabon. Journalist Duda Guennes, de voorzitter van de vereniging, wijst erop dat sommige van de argumenten die Portugal inroept om de maatregel te verantwoorden, zoals historische banden en een gemeenschappelijke taal en cultuur, evengoed opgaan voor de Afrikaanse ex-kolonies.

Maar andere migrantenorganisaties klinken niet zo positief. “Gelijke rechten voor iedereen,” stelt José Falcao, een van de directeurs van de Portugese afdeling van SOS-Racisme. “In een rechtsstaat kan je geen arbeiders van eerste, tweede en vijfde klasse hebben.”

De Angolese Portugees Timoteo Macedo, de voorzitter van de Vereniging voor Solidariteit met Migranten (ASI) vindt het akkoord tussen Brazilië en Portugal “discriminerend en racistisch.” Volgens hem maakt de verwijzing naar de “taalkundige verwantschap” van de Braziliaanse migranten duidelijk dat de regering geen vrede neemt met de integratie van inwijkelingen – ze is uit op “assimilatie.” Macedo kondigde aan dat de ASI aan een campagne werkt met als slogan “Wij zijn allemaal Brazilianen.”