Brazilianen drinken van dak

Nu al vangen meer dan 100.000 gezinnen in de armste regio van Brazilië het regenwater van hun daken op. De streek is kurkdroog, maar de regen die er op een gemiddeld dak neerkomt, levert toch genoeg water op om de behoeften van een vijfkoppig gezin te dekken. De voorraad komt terecht in betonnen prefab reservoirs die met overheidssteun worden geïnstalleerd.

Vier jaar geleden lanceerde de ASA, een netwerk van hulporganisaties, vakbonden en coöperaties in het noordoosten het één miljoen watertanks-programma. Het initiatief kreeg vleugels toen het in 2003 werd opgenomen in het Nulhongerplan van de Braziliaanse regering, een overheidsprogramma dat arme gezinnen met bijstand, voedselhulp en werk uit de armoede probeert te halen.

Veel arme mensen in het noordoosten moeten elke dag sjouwen met emmers water van bedenkelijke kwaliteit. Wie een regenwatertank heeft, draait gewoon de kraan open. De oplossing is eenvoudig, goedkoop en milieuvriendelijk, zegt de ASA.

De Braziliaanse regering is de belangrijkste financier van het Eén miljoen watertanks-programma. Bijkomende middelen komen van de Braziliaanse banken, van de VN en van buitenlandse organisaties. De inwoners van de dorpen waar de ASA actief wordt, brengen ook geld bijeen zodat er nog meer watertanks kunnen worden geïnstalleerd. Dit is geen overheidsprogramma, benadrukt Cristiano Cardoso, een adviseur van het programma. Het wordt gedragen door plaatselijke organisaties - zij zijn de sleutel van het succes.

Een regenwatertank kost iets meer dan 1.500 real (525 euro). De prijs wordt laag gehouden doordat de begunstigden zelf het meeste werk leveren. Het doel om tegen 2008 een miljoen tanks te installeren, is wel erg ambitieus, geeft Cardoso toe. Daarvoor is meer geld nodig en moet het initiatief op meer plaatsen tegelijk aan de slag. Nu telt het programma 51 regionale afdelingen, en die bouwen elk tussen 500 tot 1500 watertanks per jaar. Elke nieuwe eigenaar leert ook hoe hij of zij het water proper kan houden en waterverspilling kan tegengaan. Grote gezinnen die veel water verbruiken, moeten het dak boven hun huis vergroten om genoeg water in hun tank te krijgen. Het project helpt plattelandsgemeenschappen zich ook te organiseren om waterproblemen op te lossen.

Intussen werkt de ASA aan nieuwe projecten om arme boerengezinnen in staat te stellen ook regenwater te verzamelen voor kleinschalige landbouw en veeteelt. Een Chinees programma vormde daarvoor de inspiratie. In China voorzien 2,5 miljoen waterreservoirs meer dan een miljoen boerengezinnen van water. De ASA wil de boeren in het noordoosten van Brazilië onder meer helpen ondergrondse waterreservoirs aan te leggen. Ook vijvers en piramidevormige opvangbekkens waarmee ronde groentetuinen kunnen worden bevloeid, worden uitgetest. Er zijn ook plannen om 50.000 bronnen uit te rusten met een handpomp die ontwikkeld werd in Burkina Faso door de Nederlandse expert Gert Jan Bom.

De ASA verzet zich tegen andere oplossingen die de Braziliaanse regering overweegt om het droge noordoosten te helpen. De regering denkt eraan om water uit de Sao Francisco, een rivier die ontspringt in centraal Brazilië en door een deel van het noordoosten loopt, af te leiden naar de droogste gebieden in de regio. Dat project kost handenvol geld, brengt de natuur uit evenwicht en kan maar een beperkt deel van de bevolking helpen. Het zou leiden tot conflicten over de schaarse landbouwgebieden die voldoende bevloeid zouden zijn. (PD/MM)